Σκοπός του βιβλίου αυτού είναι να αναδείξει την αλληλουχία και τη συναρμογή των θεματικών της ανθεκτικότητας του Συντάγματος και της συνταγματικής αλλαγής υπό το πρίσμα της οικονομικής κρίσης. Η ανθεκτικότητα του Συντάγματος προϋποθέτει την ικανότητά του να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες, αξιοποιώντας μηχανισμούς τυπικής και άτυπης συνταγματικής μεταβολής. Αντίστοιχα, η απάντηση στα ερωτήματα ποιος, πότε, πώς και γιατί αλλάζει το Σύνταγμα εμπλουτίζεται από τη διερεύνηση της ανθεκτικότητάς του υπό συνθήκες κρίσης.
Πώς ορίζεται η ανθεκτικότητα του Συντάγματος και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί από τη συνταγματική επιστήμη;
Πώς αντέδρασαν τα Συντάγματα απέναντι στην οικονομική κρίση και πού οφείλονται οι διακριτοί δρόμοι που ακολούθησαν στις πληττόμενες χώρες;
Πώς αλλάζουν τα Συντάγματα και πώς αναλύονται τα διαφορετικά μοντέλα-ιδεότυποι συνταγματικής αλλαγής;
Αποτελεί η παραδοσιακή διάκριση μεταξύ αυστηρών και ήπιων Συνταγμάτων επαρκή και κατάλληλη αφετηρία για την κατανόηση της συνταγματικής αλλαγής ή είναι αναγκαία η επεξεργασία διαφορετικών μορφών συνταγματικής δυσκαμψίας;
Πόσο χρήσιμες είναι οι εμπειρικές μέθοδοι έρευνας και οι μετρήσεις για την κατανόηση της συνταγματικής αλλαγής;
Πώς επηρεάζουν οι πολιτισμικοί παράγοντες τη συνταγματική αλλαγή;
Πώς μπορεί να αποφευχθεί να απωλέσουν την κανονιστική τους δύναμη οι πιο ευάλωτες υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης ρυθμίσεις του συνταγματικού κειμένου, δηλαδή τα κοινωνικά δικαιώματα;
Αποτελεί η ανθεκτικότητα του Συντάγματος ένα νέο κριτήριο για την αξιολόγηση και τον σχεδιασμό του;
[από το οπισθόφυλλο του βιβλίου]
στη
Νέα επιστημονική σειρά του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου στις εκδόσεις Σάκκουλα
Συγκριτικό Συνταγματικό Δίκαιο
Σκοπός της σειράς είναι να εμπλουτίσει την έρευνα στο πεδίο του συγκριτικού συνταγματικού δικαίου, που τα τελευταία χρόνια γνωρίζει διεθνώς εντυπωσιακή άνθηση και έχει αποκτήσει κεντρική θέση στη συνταγματική επιστήμη.
Στον προγραμματισμό της σειράς περιλαμβάνεται η έκδοση μονογραφιών, συγγραμμάτων και συλλογικών έργων σε θέματα όπως η μεθοδολογία της συγκριτικής συνταγματικής έρευνας, ο σχεδιασμός του Συντάγματος και η συνταγματική αλλαγή, η εξέλιξη των μορφών διακυβέρνησης, η πολιτική αντιπροσώπευση και τα εκλογικά συστήματα, η συνταγματική δικαιοσύνη, οι μετασχηματισμοί του οικονομικού Συντάγματος, η άμυνα της δημοκρατίας και τα θεμελιώδη δικαιώματα.
Κυκλοφορεί το πρώτο βιβλίο της σειράς, τωνΞ. Κοντιάδη – Α. Φωτιάδου, «Η Ανθεκτικότητα του Συντάγματος. Συνταγματική αλλαγή, δικαιώματα και κυριαρχία σε συνθήκες κρίσης».
Το δεύτερο βιβλίο της σειράς είναι τουΧ. Ανθόπουλου, «Εκλογικά συστήματα και συνταγματικές δεσμεύσεις. Μια συγκριτική ανάλυση μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας» και θα κυκλοφορήσει τον ερχόμενο Απρίλιο.
Η «συνταγματική ανθεκτικότητα» είναι μια καινούργια έννοια, την οποία εισήγαγαν στην ελληνική και τη διεθνή συνταγματική συζήτηση ο Ξενοφών Κοντιάδης και η Αλκμήνη Φωτιάδου (βλ. το πρόσφατο βιβλίο των δύο συγγραφέων Η ανθεκτικότητα του Συντάγματος. Συνταγματική αλλαγή, δικαιώματα και κυριαρχία σε συνθήκες κρίσης, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2016). Μέχρι τώρα για την «ανθεκτικότητα» γινόταν λόγος κυρίως στο πεδίο της γεωπονίας, της μεταλλουργίας, της ψυχολογίας ή της οικολογίας («ανθεκτικά» εδάφη, «ανθεκτικά» μέταλλα, ψυχική «ανθεκτικότητα» κ.λπ.).
Οι δύο Ελληνες συγγραφείς, έχοντας προ οφθαλμών την κρίση της «κανονιστικότητας» των σύγχρονων ευρωπαϊκών Συνταγμάτων, ιδίως στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την οικονομική κρίση (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία), μεταφέρουν την προβληματική της «ανθεκτικότητας» στον χώρο της συνταγματικής θεωρίας.
Στην προοπτική αυτή ως «συνταγματική ανθεκτικότητα» ορίζεται η διαδικασία προσαρμογής των Συνταγμάτων, μέσα από τυπικές ή άτυπες συνταγματικές μεταβολές, σε αντιξοότητες, τραύματα, απειλές ή ακόμη και καταστροφές, αλλά και η ικανότητά τους να επανέλθουν στην κανονικότητα μετά τα αλλεπάλληλα σοκ, αν και όχι κατ’ ανάγκην στην κατάσταση που υπήρχε πριν.
Προσαρμογή σημαίνει βέβαια κάποια υποχωρητικότητα. Ο Κοντιάδης και η Φωτιάδου δεν υπερασπίζονται ένα άκαμπτο συνταγματικό «δέον» που πρέπει πάση θυσία να βρει εφαρμογή, ανεξαρτήτως των οικονομικών συνθηκών.
Ως προς αυτό διαφοροποιούνται σαφώς από τον ανένδοτο αντιμνημονιακό συνταγματικό λόγο, που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής κατά την περίοδο 2010-2014 και ο οποίος βασιζόταν στον ψευδή μύθο της αυτονομίας του πολιτικού από το οικονομικό. Οι δύο συγγραφείς έχουν επίγνωση ότι το συνταγματικό δίκαιο δεν βρίσκεται έξω από την Ιστορία, αντίθετα επηρεάζεται έντονα από τις κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές.
Από την άλλη όμως πλευρά δεν ταυτίζουν το Σύνταγμα με την ιστορική πραγματικότητα, ως εάν κάθε τι που είναι πραγματικό να θεωρείται αυτόχρημα και συνταγματικό. Μια τέτοια απλώς περιγραφική λειτουργία του Συντάγματος θα αναιρούσε τον ίδιο τον λόγο της ύπαρξής του. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να διαφυλάσσονται κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή του Συντάγματος οι ευκαιρίες της αποτελεσματικότητάς του μέσα στις δοσμένες ιστορικές συνθήκες.
