Χαιρετισμός του Προέδρου της Βουλής στο Συνέδριο Ομίλου Μάνεση 9.6.2017
ΝΙΚΟΣ ΒΟΥΤΣΗΣ – Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων / Βουλευτής Α΄ Αθήνας
Κυρίες και κύριοι,
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για την πρόσκληση στην εναρκτήρια συνεδρίαση του Συνεδρίου του Επιστημονικού Ομίλου «Αριστόβουλος Μάνεσης».
Σε πρώτη ανάγνωση το θέμα του Συνεδρίου «Ποιο Σύνταγμα για την επόμενη μέρα;» μεταφέρει το μυαλό και τη ματιά μας στο αύριο, στο μέλλον και στην προοπτική του σε σχέση με το Σύνταγμα. Η ίδια όμως θεματική φαίνεται να υπονοεί το τέλος μιας εποχής και τη μετάβαση σε μία νέα.
Πράγματι, τα τελευταία χρόνια ζούμε το τέλος της μεταπολίτευσης, μιας περιόδου που ξεκίνησε με την πτώση της δικτατορίας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα μας. Καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση του Κράτους και της κοινωνικής συμβίωσης στην περίοδο αυτή έπαιξε το Σύνταγμα του 1975. Ένα Σύνταγμα σύγχρονο και καινοτόμο για την εποχή του, που δεν θα μπορούσε, βέβαια, παρά να αντανακλά τον συσχετισμό των κοινωνικοπολιτικών δυνάμεων, όπως έλεγε και ο αείμνηστος Αριστόβουλος Μάνεσης.
Σίγουρα το Σύνταγμα του 1975 μπορεί να υπερηφανεύεται, αν μπορεί να μου επιτραπεί η έκφραση, ότι συνέβαλε στην αποκατάσταση και στην εμπέδωση της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου, στην προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και στην κατοχύρωση νέων, στην καθιέρωση των κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως και δικαιωμάτων των μειοψηφιών κ.ο.κ.
Δεν μπόρεσε όμως να αποτρέψει γνωστές παθογένειες της μεταπολίτευσης. Διότι η κοινωνική ειρήνη και η σχετική ευημερία, που επετεύχθησαν ως μέσος όρος προφανών άνισων κοινωνικών καταστάσεων μέσω πολιτικών και κοινωνικών οξυμένων αντιπαραθέσεων, συμβάδισαν παράλληλα με τη συνεχή διόγκωση του πελατειακού κράτους, την εκτεταμένη φοροδιαφυγή και τη συνεχή δημιουργία εστιών διαφθοράς και διαπλοκής.
Αποτέλεσμα των ανωτέρω, που ήταν απόρροια συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών και πρακτικών, είναι η κρίση των τελευταίων ετών. Μία κρίση που δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά και θεσμική – πολιτική. Το Σύνταγμα όχι μόνο δεν κατάφερε να αποτρέψει την κρίση –πώς θα μπορούσε άλλωστε;- αλλά υπήρξε και το ίδιο θύμα της. Αποτελεί, νομίζω, κοινή παραδοχή ότι οι πολιτικές επιλογές στα χρόνια των Μνημονίων δοκιμάζουν τις αντοχές του Συντάγματος και κινούνται στα όρια – στην γκρίζα ζώνη – της συνταγματικής νομιμότητας και, μάλιστα, στον θεμελιακό πυρήνα της λαϊκής κυριαρχίας και των εγγυήσεων του κοινωνικού κράτους.
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, καλούμαστε σήμερα να τοποθετηθούμε στο ερώτημα «Ποιο Σύνταγμα για την επόμενη μέρα;».
Υπάρχουν ζητήματα που αφορούν ιδιαίτερα τη Βουλή και φαίνεται να είναι ώριμα, έχοντας την καθολική συναίνεση της κοινωνίας και του πολιτικού κόσμου, όπως είναι η κατάργηση του προνομιακού καθεστώτος της ειδικής παραγραφής – ή μάλλον αποσβεστικής προθεσμίας – των αδικημάτων των υπουργών.
Υπάρχουν επίσης ζητήματα που δείχνουν να κερδίζουν έδαφος συναίνεσης, όπως είναι η πρόταση για την εποικοδομητική ψήφο δυσπιστίας, μία πρόταση που διατυπώνεται από αρκετές πλευρές, η διευκόλυνση σχηματισμού κυβερνήσεων συνεργασίας, ενδεχομένως και η καθιέρωση ορίου στις θητείες πολιτειακών παραγόντων.
Τέλος, υπάρχουν και ζητήματα εκσυγχρονισμού που προκαλούν συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις, όπως είναι οι σχέσεις Κράτους Εκκλησίας, η διεξαγωγή δημοψηφισμάτων με λαϊκή πρωτοβουλία, η συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής ως εκλογικού συστήματος, οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας και ο τρόπος εκλογής του κ.α.
Ως Πρόεδρος της Βουλής θα ήθελα, πριν κλείσω, να αναφερθώ σε κάποια ειδικότερα ζητήματα που αφορούν τη Βουλή και τη λειτουργία της: καταρχήν, θεωρώ ότι είναι απαραίτητος ο εκσυγχρονισμός των διατάξεων του Συντάγματος – και συνακόλουθα και του Κανονισμού της Βουλής- που διέπουν την νομοθετική λειτουργία και τον τρόπο νομοθέτησης. Η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση του ρόλου του βουλευτή κατά τη διαδικασία νομοθέτησης και την ενημέρωση και ενεργό συμμετοχή του Κοινοβουλίου σε κρίσιμες κυβερνητικές αποφάσεις. Επίσης, πρέπει να αναρωτηθούμε για τη σχέση των Ανεξάρτητων Αρχών με τη Βουλή προς την κατεύθυνση της ενίσχυσής τους. Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να επανεξετάσουμε την ισχύουσα ρύθμιση περί επιλογής τους με πλειοψηφία 4/5 της Διάσκεψης των Προέδρων, μία ρύθμιση που οδηγεί πολλές φορές στην αδυναμία συγκρότησής τους. Παρά τις τρέχουσες δυσκολίες, θέλω να επισημάνω ότι η παρούσα οκτακομματική Βουλή, εντός ενός έτους συγκρότησε και τις πέντε συνταγματικά κατοχυρωμένες Ανεξάρτητες Αρχές.
Θα μπορούσα να αναφέρω και άλλες προτάσεις προς την κατεύθυνση του εξορθολογισμού της νομοθετικής λειτουργίας, όμως είναι προφανές ότι τίποτα από τα προαναφερθέντα δεν αρκεί και δεν μπορεί να οδηγήσει στην περίφημη «καλή νομοθέτηση» όσο βρισκόμαστε στη μέγγενη της σκληρής επιτήρησης. Η χώρα ασφυκτιά, αναζητείται επειγόντως η κανονικότητα και οφείλουμε να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Εκτός από την επανεκκίνηση της οικονομίας χρειαζόμαστε και την επανεκκίνηση των θεσμών -των δικών μας θεσμών- και την ενεργοποίηση της εμπιστοσύνης των πολιτών σε αυτούς.
