Η συζήτηση για την ύπαρξη ή μη ενός ‘δημοκρατικού ελλείμματος’ είναι πλούσια και η βιβλιογραφία πλέον αχανής. Η παρούσα μελέτη δε φιλοδοξεί να είναι τόσο μια συμβολή στη θεωρητική αυτή συζήτηση, όσο μία ‘ανάγνωση’ των οικείων διατάξεων της Συνθήκης της Λισαβόνας που αφορούν στην ειδικότερη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, ως θεμελιώδους συνταγματικής αρχής, όπως αυτή αποτυπώνεται στα άρθρα 10, 11 και 12 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (εφεξής: ΣΕΕ), η οποία ενσωματώνει το μεγαλύτερο μέρος του ‘ουσιαστικού Συντάγματος’ της Ένωσης. Ο δεύτερος τίτλο της Συνθήκης αυτής -σε μεγάλο βαθμό μεταφορά του τίτλου VI «Ο δημοκρατικός βίος της Ένωσης» της Συνθήκης Θέσπισης ενός Συντάγματος για την Ευρώπη (εφεξής: ΣΘΣΕ)- περιλαμβάνει μια σειρά διαφορετικών μεταξύ τους διατάξεων, κοινός άξονας των οποίων είναι η δημοκρατική νομιμοποίηση και ο έλεγχος της ευρωπαϊκής εξουσίας. Στον τίτλο αυτό, που αναφέρεται σε ‘δημοκρατικές αρχές’ και όχι σε μία ‘δημοκρατική αρχή’, προτείνεται ένα σύνθετο μοντέλο δημοκρατίας, που συνενώνει αρκετές αλληλένδετες αρχές, όπως η πολιτική ισότητα, η αντιπροσώπευση, η συμμετοχή, η διαβούλευση, και άλλες αρχές χρηστής διακυβέρνησης, όπως η ‘ανοικτότητα’ και η διαφάνεια. Ειδικότερα, στο άρθρο 10 ΣΕΕ αποτυπώνεται και διακηρύσσεται η αρχή της αντιπροσωπευτικής, ενώ στο άρθρο 11 εκείνη της διαβουλευτικής και συμμετοχικής δημοκρατίας στην ΕΕ.
Εισήγηση, σε: Συνέδριο Έδρας Jean Monnet Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Δημοκρατία και Ισότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 07.04.2014
