«Κοινό περί δικαίου αίσθημα»; Ανασκευή και εποικοδομητική αντιπρόταση

Κώστας Σταμάτης, Καθηγητής φιλοσοφίας του δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ

Αμέτρητο πλήθος νομικών, πολιτευτών, διαμορφωτών κοινής γνώμης και απλών ανθρώπων συνεχίζουν στον 21ο αιώνα να ομνύουν σε ό,τι αποκαλούν με ευκολία και δίχως αναστοχασμό «κοινό περί δικαίου αίσθημα». Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε σε μια εύλογη σειρά τις σκέψεις μας γύρω από αυτό το τόσο προσφιλές επινόημα, ιδιαίτερα μάλιστα στη χώρα μας.

Πριν απ’ όλα, προσήκει να αναλογιστούμε με ποια συνήθη αφορμή το επικαλούνται οι υποστηρικτές του. Το επικαλούνται κυρίως, μόλις εκδοθεί κάποια δικαστική απόφαση, η οποία φέρεται να έρχεται σε έντονη δυσαρμονία με ό,τι λογίζεται ως «κοινό περί δικαίου αίσθημα», όπως βεβαίως καθένας και καθεμία το προσλαμβάνει.

Ωστόσο, οι δικαστικές αποφάσεις, όπως είναι γνωστό, εκφέρουν νομικές κρίσεις, προκειμένου να επιλυθούν έννομες διαφορές μεταξύ των προσώπων. Άρα το θέμα που ξεπροβάλλει εν προκειμένω είναι η αιτιολόγηση των δικαστικών αποφάσεων (άρθ. 93§3 Συντ.). Θέμα που σχετίζεται βεβαίως με τη θεμελίωση των νομικών μας κρίσεων γενικότερα.