Επανεπίσκεψη της αδύναμης κανονιστικής δεσμευτικότητας των κοινωνικών δικαιωμάτων διά μέσου του σταθμιστικού συλλογισμού. Υπό καθεστώς μιας ευρωπαϊκής και παγκοσμιοποιημένης οικονομίας της αγοράς

Αντώνης Μανιτάκης, Ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Α.Π.Θ.

Ο συγγραφέας επανεπισκέπτεται και ξανασκέφτεται το κλασσικό και πάντα επίκαιρο ζήτημα της κανονιστικής δεσμευτικότητας των κοινωνικών δικαιωμάτων και ειδικά της αρχής του κοινωνικού κράτους δικαίου. Επανεξετάζει την επικρατήσασα άποψη ότι τα κοινωνικά δικαιώματα δεν γεννούν (υποκειμενικές) αξιώσεις και ότι η κανονιστικότητά τους είναι ελλιπής και εξαρτημένη. Εξαρτημένη από τη βούληση του νομοθέτη και από τη δημιουργία εύρωστων κοινωνικών υπηρεσιών και Ταμείων. Τέλος, η προστασία τους συναρτάται με τις δικαιο-κρατικές εγγυήσεις της προστασίας των οικονομικών ελευθεριών μαζί με μια άκρως ανταγωνιστική, ευρωπαϊκή και εθνική, οικονομία της αγοράς.

Η συναρτώμενη από πολλούς παράγοντες αυτή κανονστικότητά τους, δεν εκμηδενίζει ωστόσο τον δυναμικό κα ευέλικτο χαρακτήρα της. Αντίθετα τον ενισχύει. Η προστασία τους ως συνταγματικά αγαθά γενικότερου συμφέροντος, (όπως είναι η εργασία-απασχόληση, η δημόσια υγεία, η ζωή η κοινωνική ασφάλιση και η παιδεία) -και όχι μόνον η προστασία τους ως δικαίωματα- τα επιτρέπει να αναμετριούνται και να αντισταθμίζονται κάθε φορά, ανάλογα και με τις περιστάσεις, με άλλα συνταγματικά αγαθά ή δικαιώματα. Από τη ζυγοστάθμιση αποκαλύπτεται συχνά η τεράστια σημασία και ενίοτε η ανάγκη μιας κατά προτεραιότητα προστασίας τους, ακόμη και έναντι των ατομικών ελευθεριών, όπως συνέβη τον καιρό της πανδημίας που ζούμε. Η πανδημία μαζί με τον θανατηφόρο ιό και τον πάνδημο φόβο, που ενέσπειρε, μας έδειξε και την ανάγκη κοινωνικής προστασίας της υγείας και της ζωής μας, ως πανανθρώπινα αγαθά. Επανάκαμψη του κοινωνικού κράτους; Ίδωμεν πάντως όχι το ίδιο με το προηγούμενο.

 

[Διαβάστε το κείμενο στο pdf]