Καρλσρούη κατά Λουξεμβούργου και Φραγκφούρτης: Γερμανία κατά Ευρώπης; Σκέψεις με αφορμή την απόφαση του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της 5ης Μαΐου 2020

Με τη συγκρουσιακή και πρωτόγνωρη για τη μέχρι σήμερα στάση του απέναντι στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) απόφαση της 5ης Μαΐου 2020, η οποία αφορούσε τη νομιμότητα αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) σχετικά με πρόγραμμα για αγορά κρατικών ομολόγων στις δευτερογενείς αγορές, το γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο (Bundesverfassungsgericht = BVerfG) αρνούμενο για πρώτη φορά στην ιστορία του, και μάλιστα ρητώς, να συμμορφωθεί με απόφαση του ΔΕΕ, την οποία θεωρεί αντίθετη προς το γερμανικό Σύνταγμα, κλείνει με τρόπο απότομο, αλλά, όπως θα καταδειχθεί, όχι απρόσμενο ένα «διάλογο» με το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είχε ξεκινήσει ήδη τη δεκαετία του ’70. Αν ο διάλογος αυτός υπήρξε στην αρχή εποικοδομητικός, διότι είχε θετική επίδραση στην εξέλιξη της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), με τη συγκεκριμένη απόφαση το BVerfG διακινδυνεύει όχι μόνο να θέσει σε κίνδυνο το Ευρώ και την Ευρωζώνη, αλλά και να κλονίσει τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

(*) Το παρόν άρθρο αφιερώνεται, αντί συμβολής της συγγραφέως στον Τιμητικό του Τόμο, στον Αντώνη Μανιτάκη, διακεκριμένο επιστήμονα, ο οποίος έχει ασχοληθεί σε πολλά έργα του με το ζήτημα της σχέσης του Συντάγματος με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Aναδημοσίευση από την ΕφημΔΔ 2/2020,

Διαβάστε το πλήρες κείμενο στο pdf

 

 

Διάγραμμα

Α. Εισαγωγή

Β. Η εξελικτική πορεία των σχέσεων του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου με το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Γ. Η μετωπική σύγκρουση του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου με το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

1. Η απόφαση του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της 5^ης Μαΐου 2020
2. Το πραγματικό και νομικό υπόβαθρο της απόφασης της 5^ης Μαΐου 2020
3. Η τρίτη μετωπική σύγκρουση ανωτάτου εθνικού δικαστηρίου με το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Δ. Τα «ενωσιακά» όρια των αρμοδιοτήτων του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου υπό το πρίσμα της κατανομής αρμοδιοτήτων

1. Η στρατηγική του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου για τον έλεγχο των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σχετικά με το Πρόγραμμα PSPP
2. Η θεμελίωση της αρμοδιότητάς του από το γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο
3. Κριτικές παρατηρήσεις σε σχέση με την αρμοδιότητα του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου να αποφαίνεται επί του κύρους πράξεων ενωσιακών οργάνων
4. Η εναλλακτική λύση για το γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο: η θέση νέου προδικαστικού ερωτήματος στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ε. Η έωλη κρίση του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου περί μη τήρησης της αρχής της αναλογικότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

1. Το νομικό πλαίσιο σε σχέση με την κατανομή αρμοδιοτήτων
2. Η θεμελίωση από το γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της προσβολής της αρχής της αναλογικότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
3. Ο έλεγχος του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου του από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματοποιηθέντος ελέγχου της απόφασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το Πρόγραμμα PSPP
4. Η αναγνώριση από το ίδιο το γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της αρμοδιότητάς του να κρίνει αυτοτελώς τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το Πρόγραμμα PSPP και ο καθορισμός των προϋποθέσεων για την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας ενός Προγράμματος αγοράς ομολόγων
5. Κριτικές παρατηρήσεις σε σχέση με την κρίση του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου περί μη τήρησης και περί μη ελέγχου της τήρησης της αρχής της αναλογικότητας

ΣΤ. Τα συνταγματικά όρια των αρμοδιοτήτων του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου ως προς τον έλεγχο ενεργειών ανωτάτων εθνικών οργάνων οι οποίες άπτονται της ευρωπαϊκής ενοποίησης

1. Η θεμελίωση του παράνομου χαρακτήρα των ενεργειών της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης και της Ομοσπονδιακής Βουλής
2. Κριτικές παρατηρήσεις σε σχέση με την έκταση της αρμοδιότητας του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου να ελέγχει ενέργειες άλλων ανωτάτων οργάνων του Κράτους

Ζ. Οι αντιδράσεις των ευρωπαϊκών οργάνων και η υπεράσπιση της απόφασης από τους δικαστές μέσω του Τύπου

1. Οι αντιδράσεις των ευρωπαϊκών οργάνων
2. Η υπεράσπιση της απόφασης από τους δικαστές μέσω του Τύπου

Η. Οι συνέπειες της απόφασης του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου και οι προοπτικές επίλυσης της σύγκρουσης

1. Οι επιπτώσεις της απόφασης και οι προοπτικές επίλυσης της σύγκρουσης για τη Γερμανία
2. Οι επιπτώσεις της απόφασης και οι προοπτικές επίλυσης της σύγκρουσης για την Ευρωπαϊκή Ένωση

Θ. Αντί επιλόγου