Δεν γνωρίζουμε ακόμη την αιτιολογία της απόφασης, προσωρινής διαταγής του ΣτΕ, που έκρινε την συνταγματικότητα των συναθροίσεων. Μπορούμε όμως να υποθέσουμε και να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις συνοψίζοντας την επιχειρηματολογία που έχει ήδη αναπτυχθεί στον δημόσιο διάλογο από όσους υποστήριξαν την συνταγματικότητά της.
Η απόφαση του Αρχηγού της Αστυνομίας για απαγόρευση τεσσάρων μόνον ημερών λήφθηκε σύμφωνα με νόμο που κύρωσε την Π. Ν. Π. που πρόβλεπε τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την προστασία του πληθυσμού από τις νοσογόνες και θανατηφόρες συνέπειες της Πανδημίας.
Μεταξύ πολλών άλλων μέτρων που προβλέφθηκαν, όπως η απαγόρευση της κυκλοφορίας και ο αναγκαστικός εγκλεισμός στο σπίτι, το κλείσιμο καταστημάτων, η απαγόρευση εργασίας κ.ά., ήταν και η ρητή πρόβλεψη της δυνατότητας να απαγορευτούν συναθροίσεις ή συγκεντρώσεις περισσοτέρων ατόμων.
Οι αποφάσεις λαμβάνονταν μετά από αιτιολογημένη εισήγηση της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής και απέβλεπαν στην εξυπηρέτηση ενός προφανούς σκοπού: στην προστασία της δημόσιας υγείας και της ζωής των πολιτών.
Ήταν εξίσου προφανές και αυτονόητο ότι τα δυσάρεστα και δραστικά αυτά μέτρα έπλητταν άμεσα και καίρια πολλές, ταυτόχρονα, θεμελιώδεις ελευθερίες όλων των πολιτών, όπως την προσωπική ελευθερία, την ελευθερία κίνησης και διαμονής, της εργασίας κ.α., καθώς και το συνταγματικό δικαίωμα των συναθροίσεων που κατοχυρώνεται ρητά στο άρθρο 11 του Συντάγματος.
Δεν γνωρίζω όλο αυτό το διάστημα από την πρώτη καραντίνα να έχει εκδοθεί απόφαση δικαστική, ακόμη και με την διαδικασία της προσωρινής προστασίας, που να έχει κρίνει την συνταγματικότητα ή αντισυνταγματικότητα μέτρων. Η του ΣτΕ είναι η πρώτη και σημαντική διότι προέρχεται από το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο.
Όσοι υποστήριζαν την αντισυνταγματικότητα του μέτρου πρόβαλαν ως επιχείρημα την γραμματική ερμηνεία της παραγράφουν 2 του άρθρου 11, που ορίζει ότι η αστυνομία μπορεί να απαγορεύσει «γενικά», άρα ακόμη και σε όλη την Επικράτεια, μια δημόσια συνάθροιση μόνον «όταν επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια»…κλπ.» και όχι για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας.
Το ερώτημα που ανάκυπτε ήταν αν, εν όψει του γενικού νόμου 4683/ 2020 που προαναφέραμε και που επέτρεπε τον δραστικό περιορισμό συνταγματικών ελευθεριών για επιτακτικούς λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, μπορούσε να συμπεριληφθεί και η ελευθερία των συναθροίσεων. Τούτο θα μπορούσε να γίνει αν ερμηνεύαμε τη «δημόσια ασφάλεια» διασταλτικά έτσι ώστε να συμπεριλάβουμε και την υγειονομική ασφάλεια των πολιτών, δηλαδή την δημόσια υγεία.
Μια τέτοια ερμηνεία ήταν κατά την γνώμη μου θεμιτή και μάλιστα επιβεβλημένη, λόγω των εξαιρετικών συνθηκών διακινδύνευσης της δημόσιας υγείας, του επικείμενου κινδύνου θανάτωσης ασθενών και της εξαιρετικής νομοθεσίας που προέβλεπε τον δραστικό περιορισμό γενικά των ελευθερίων για λόγους δημόσια υγείας.
Η προστασία της δημόσιας υγείας είναι, χωρίς αμφιβολία, ένας σκοπός δημοσίου συμφέροντος, και μάλιστα συνταγματικά προστατευόμενος, ισάξιος και ομοιογενής της δημόσιας ασφάλειας. Διότι η επίκλησή της δικαιολογεί κατά το Σύνταγμα, άλλοτε την επίταξη προσωπικών υπηρεσιών (άρθρο 22 παρ. 4Σ), δηλαδή την αναγκαστική εργασία, άλλοτε την επίταξη ατομικής ιδιοκτησίας, δηλαδή ιδιωτικών κλινικών ή κέντρων υγείας για τη «θεραπεία άμεσης κοινωνικής ανάγκης που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή υγεία» (άρθρο 5 παρ. 5) και άλλοτε, τέλος, την επιβολή ατομικών διοικητικών μέτρων, π.χ. εκτόπισης ή αναγκαστικής περίθαλψης σε σανατόριο λόγω λοιμώδους μεταδοτικής νόσου (άρθρο 5 παρ. 5, ερμηνευτική δήλωση).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη τις εξαιρετικές περιστάσεις προστασίας της δημόσιας υγείας και την άμεση διακινδύνευση της ζωής πολιτών, καθώς και την εξαιρετική νομοθεσία που προβλέπει ρητά μέτρα περιορισμού των ατομικών ελευθεριών, νομιμοποιούμαστε να ερμηνεύσουμε διασταλτικά και την απαγόρευση δημοσίων συναθροίσεων για σοβαρούς λόγους δημόσιας ασφάλειας συμπεριλαμβάνοντας και την προστασία της δημόσιας υγείας. Ερμηνεύουμε έτσι το Σύνταγμα σύμφωνα με την
ratio της διάταξης του άρθρου 11Σ και σε αρμονία με την συνταγματική απαίτηση της προστασίας της δημόσια υγείας ως σκοπού δημοσίου συμφέροντος.
Αν η απαγόρευση των συναθροίσεων κρινόταν αντισυνταγματική τότε θα έπρεπε κατά λογική αναγκαιότητα να θεωρηθούν αντισυνταγματικά και όλα τα περιοριστικά των ελευθεριών μέτρα, που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα. Κάτι τέτοιο όμως θα άγγιζε να όρια του παραλόγου και όχι μόνο τα όρια του Συντάγματος.
Aναδημοσίευση από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 18/11/2020
Δεν γνωρίζουμε ακόμη την αιτιολογία της απόφασης, προσωρινής διαταγής του ΣτΕ, που έκρινε την συνταγματικότητα των συναθροίσεων. Μπορούμε όμως να υποθέσουμε και να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις συνοψίζοντας την επιχειρηματολογία που έχει ήδη αναπτυχθεί στον δημόσιο διάλογο από όσους υποστήριξαν την συνταγματικότητά της.
