Η ιδέα του Ιμμάνουελ Καντ περί κοσμοπολιτικού δικαίου και η ιστορική, θεσμική και λειτουργική υπόσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Συγκλίσεις και αποκλίσεις

Γεώργιος Ζιώγας, Φοιτητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Στο φιλοσοφικό σχεδίασμα "Προς την αιώνια ειρήνη" (1795), ο Ιμμάνουελ Καντ αποτύπωσε το πολιτικό του όραμα σχετικά με την ανάδειξη μίας παγκόσμιας συνομοσπονδίας κυρίαρχων κρατών. O βαθμός πολιτικής και θεσμικής ολοκλήρωσής της αντανακλάται στο μέτρο του σεβασμού με τον οποίο αυτή αντιμετωπίζει τα προτάγματα του κοσμοπολιτικού δικαίου. Στο πέρασμα των δύο αιώνων που ακολούθησαν την πολιτική έμπνευση του μεγάλου διανοητή, θιασώτες, αλλά και πολέμιοι της καντιανής σύλληψης, μελετώντας την κοσμοπολιτική ιδέα ως μοντέλο παγκόσμιας διακυβέρνησης, έχουν προβεί στη συναγωγή παρατηρήσεων που άλλοτε υπονοούν και άλλοτε εντοπίζουν εντυπωσιακές ομοιότητες μεταξύ της από τον Καντ σκιαγραφούμενης μετα-εθνικής πραγματικότητας και της εξελικτικής διαμόρφωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ως εκ τούτου, αξίζει να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο ο ενωσιακός υπερεθνικός οργανισμός εξελίχθηκε ιστορικά, οικοδομείται θεσμικά και λειτουργεί στην πράξη σε σύγκριση με τις αντίστοιχες εκφάνσεις υποστασιοποίησης μίας κοσμοπολιτικής έννομης τάξης. Ο προβληματισμός επί των συστοιχιών και των δυσαναλογιών οι οποίες αναφαίνονται κατά την εξέταση των δύο υπό σύγκριση οντοτήτων, καθιστά εναργές κατά πόσο το ενωσιακό ιστορικό παράδειγμα είναι δυνατόν να αποτελέσει εφαλτήριο για τη δρομολόγηση μελλοντικών κοσμοπολιτικών εξελίξεων.