Category Archives: Πανδημία και Σύνταγμα

Στιγμές από τις χρονικότητες της κρίσης του Covid-19

Κωνσταντίνος Θ. Γιαννακόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

  Το πρωτόγνωρο γεγονός της πανδημίας του Covid-19 και, πάντως, ο πρωτοφανής τρόπος αντίληψης και αντιμετώπισής του δημιουργούν μια νέα, παγκόσμια κρίση, η οποία πυκνώνει δραματικά τον ιστορικό χρόνο, καθώς, πριν απ’ όλα, φέρνει κάθε άνθρωπο αντιμέτωπο με τη θεμελιώδη συνθήκη της ύπαρξής του. Η αρρώστια, που είναι «υπόθεση όλων», δείχνει στον καθένα το παράλογο… Read More »

COVID19 – Περιορισμός θεμελιωδών δικαιωμάτων μέσω αντισυνταγματικών ΠΝΠ ή μέσω του άρθρου 48 Σ;

Γιώργος Νικολόπουλος, Υπ. Διδ. Συνταγματικού Δικαίου, Δικηγόρος

Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι, προς το παρόν, η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών είναι σύμφωνοι με τα ληφθέντα μέτρα περιορισμού των δικαιωμάτων μας, πρέπει να επισημανθεί ότι ο τρόπος λήψης των μέτρων αυτών μέσω Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου (εφεξής ΠΝΠ) γεννά προβληματισμούς ως προς το αν θίγει τον πυρήνα των συνταγματικά κατοχυρωμένων θεμελιωδών ελευθεριών. Ήδη έχει… Read More »

Η ζωή ως Πάθος συνταγματικό

Αντώνης Μανιτάκης, Oμότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Kοσμήτωρ Νομικής του πανεπιστημίου «Νεάπολις» Πάφου

Η κρίση της πανδημίας συμπίπτει με την Εβδομάδα των Παθών του Ανθρώπου και βιώνεται από την ανθρωπότητα ως πάθος πανανθρώπινο. Ευκαιρία μοναδική να εγκύψουμε στα ανθρώπινα πάθη μας, μαθαίνοντας από τα παθήματά μας, μήπως και εξαγνιστούμε. Η κρίση είναι πάντα μια ευκαιρία. Για εμάς τους συνταγματολόγους, ευκαιρία να ξανασκεφτούμε, να αναστοχαστούμε τις συνταγματικές αμαρτίες μας,… Read More »

Οι επιστημονικές διαφωνίες σε ώρα κρίσης

Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, Oμότιμος Kαθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οπως έχει επισημανθεί από πολλούς παρατηρητές, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζεται η πανδημία του κορωνοϊού στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες δημοκρατικές χώρες, είναι η πανηγυρική αναγνώριση του προβαδίσματος των επιστημόνων. Είτε πρόκειται για τον ΠΟΥ και τους άλλους ειδικευμένους διεθνείς οργανισμούς είτε για τους ειδικούς στη Ρώμη,… Read More »

Η Δημοκρατία απέναντι στην πανδημία

Γιώργος Σωτηρέλης, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Το φάντασμα του κορωνοϊού,  που πλανάται πάνω από τον κόσμο, για να παραφράσουμε την γνωστή ρήση του Μαρξ,  αποτελεί αναμφισβήτητα μια άνευ προηγουμένου δοκιμασία για τις σύγχρονες κοινωνίες. Ακόμη μεγαλύτερη, όμως, είναι η δοκιμασία για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, όχι μόνον διότι είχαν τα περισσότερα έως τώρα θύματα αλλά και διότι οι αντιδράσεις τους εκ των… Read More »

Δημοκρατικός διάλογος και ραδιοτηλεοπτική μεροληψία

Αλέξανδρος Κεσσόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης

Θεμελιώδεις αρχές κάθε φιλελεύθερης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας αποτελούν ο πολυκομματισμός και ο πολιτικός πλουραλισμός. Από τις αρχές αυτές προκύπτει η υποχρέωση του κράτους να διασφαλίζει ένα πλαίσιο στοιχειωδώς υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Βασικές προϋποθέσεις για τη διαπάλη των πολιτικών ιδεών συνιστούν η χρηματοδότηση των κομμάτων από το Κράτος και η δυνατότητά τους να προβάλλουν… Read More »

Επιστήμη και πολιτική στην κρίση του κορωνοϊού

Χαράλαμπος Ανθόπουλος, Καθηγητής ΕΑΠ

Στην κρίση του κορωνοϊού, η πολιτική πήρε από τη μία πλευρά το πάνω χέρι στη σχέση της με την οικονομία, από την άλλη πλευρά όμως υποκλίθηκε μπροστά στην επιστήμη. Έτσι, φαίνεται να επιβεβαιώνεται η διαπίστωση του αείμνηστου Δημήτρη Τσάτσου στο τελευταίο του βιβλίο, ότι «ζούμε στην εποχή όπου η ειδική γνώση  διεκδικεί αρκετές φορές τον… Read More »

Ο Covid-19 και το «χρέος κοινωνικής αλληλεγγύης» του ελληνικού Συντάγματος (άρθρο 25§4)

Στέργιος Μήτας, Λέκτορας, Νομική Σχολή, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

Ο Covid-19 και το «χρέος κοινωνικής αλληλεγγύης» του ελληνικού Συντάγματος (άρθρο 25§4) Η παρούσα υγειονομική κρίση έκανε αρκετούς συνταγματολόγους και νομικούς να φυσήξουν τη σκόνη πάνω από ένα συγκεκριμένο άρθρο του ελληνικού Συντάγματος. Ο λόγος για το άρθρο 25 παράγραφος 4, σύμφωνα με το οποίο «το κράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την… Read More »

Αντικοινωνικά δικαιώματα σε καιρό πανδημίας

Ο Ακρίτας Καϊδατζής είναι επίκουρος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ

Για τις ανάγκες των Βαλκανικών πολέμων 1912-1913 η κυβέρνηση Βενιζέλου επέταξε πλοία του εμπορικού ναυτικού. Ένας νόμος του 1913 όρισε μειωμένη αποζημίωση για τις επιτάξεις αυτές. Οι εφοπλιστές Εμπειρίκοι διεκδίκησαν δικαστικά πλήρη αποζημίωση για την επίταξη των πλοίων τους, αμφισβητώντας τη συνταγματικότητα του νόμου. Το πρωτοδικείο τούς δικαίωσε, αλλά η απόφαση ξεσήκωσε κατακραυγή. Θεωρήθηκε ύβρις,… Read More »

Μέτρα για την υγειονομική κρίση: Στο απυρόβλητο η ιδιοκτησία;

Ακρίτας Καϊδατζής, Αλέξανδρος Κεσσόπουλος, Χαράλαμπος Κουρουνδής: Διδάσκουν και ερευνούν συνταγματικό δίκαιο και συνταγματική ιστορία σε Α.Π.Θ. και Παν. Κρήτης.

Το Σύνταγμα κατοχυρώνει τα θεμελιώδη δικαιώματα, όμως κανένα δικαίωμα δεν είναι απόλυτο. Το κράτος εγγυάται καταρχήν την άσκησή τους, όμως μια ιδιαίτερη συνθήκη μπορεί να καταστήσει αναγκαίο τον προσωρινό περιορισμό τους. Ιδίως σε καταστάσεις σοβαρής διακινδύνευσης της δημόσιας τάξης ή της δημόσιας υγείας, τα αρμόδια κρατικά όργανα μπορούν ν’ αποφασίσουν τη λήψη έκτακτων μέτρων που… Read More »

Η πανδημία και η αναχώρηση του δικαίου

Ιφιγένεια Καμτσίδου, Αν. Καθηγήτρια, Νομική Σχολή ΑΠΘ

Η πανδημία του Covid-19 αναδεικνύεται σε κριτική στιγμή για την συνταγματική δημοκρατία. Επιφέρει σοβαρά πλήγματα στο σύστημα των ελευθεριών και των δικαιωμάτων, εξελίσσεται σε απειλή για τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς και μπορεί να αποβεί μοιραία για το δίκαιο καθώς, με αφορμή  την ανάγκη αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης, οι κανόνες του χάνουν την πρωτοκαθεδρία στην ρύθμιση των… Read More »

Tα «Μνημόνια», ο κορωνοϊός και ο έλεγχος συνταγματικότητας – Σύγκριση των δύο έκτακτων περιόδων και η αντιμετώπισή τους από το Συμβούλιο της Επικρατείας

Δημήτριος-Γεώργιος Πατσίκας, Δικηγόρος, υποψήφιος διδάκτορας Δημοσίου Δικαίου ΑΠΘ, υπότροφος ΙΚΥ

Έπειτα από τη δημοσιονομική κρίση και την κοινώς αποκαλούμενη «μνημονιακή» περίοδο, η χώρα μας εισήλθε (σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα) σε μια νέα έκτακτη συνθήκη· αυτήν που προκαλεί η πανδημία του κορωνοϊού. Η διαφορά βεβαίως των δύο περιπτώσεων είναι σαφής και έγκειται στο γεγονός ότι ο εν λόγω επικίνδυνος ιός συνιστά μια παγκόσμια απειλή, σε… Read More »

O κίνδυνος του «συνταγματικού μιθριδατισμού»

Σπύρος Βλαχόπουλος, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Τα πρόσφατα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού περιόρισαν σε πρωτόγνωρο βαθμό μια σειρά από συνταγματικά δικαιώματα. Οι ελευθερίες της οικονομικής δραστηριότητας (άρθρο 5 παρ. 1 Συντ.), της κίνησης (άρθρο 5 παρ. 4 Συντ.), της συνάθροισης (άρθρο 11 Συντ.) και της θρησκευτικής λατρείας (άρθρο 13 Συντ.) υπέστησαν τους εντονότερους περιορισμούς. Οι εν λόγω… Read More »

Θεσμικά διδάγματα της πανδημίας

Στέλιος Τσεβάς, Δικηγόρος & Υπ. Διδ. Δημοσίου Δικαίου Νομική Σχολή ΕΚΠΑ

Ο 21ος αιώνας αποδεικνύεται πολύ ευφάνταστος. Τελευταίο του δημιούργημα είναι μία πανδημία οφειλόμενη στη ραγδαία διάδοση του θανατηφόρου ιού SARS-COV-2. Εξαιτίας της πανδημίας, στο μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου έχει στηθεί ένα αλλόκοτο σκηνικό μίας ταινίας με πρωταγωνιστές το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό που αγωνίζεται να κρατήσει στην ζωή τα θύματα της νόσου. Ωστόσο, το… Read More »

Ο Covid-19 και η εποχή των δικαιωμάτων

Χαράλαμπος Ανθόπουλος, Καθηγητής Δικαίου, ΕΑΠ

Πριν από 30 χρόνια ο Norberto Bobbio χαρακτήρισε τη σύγχρονη εποχή ως την «εποχή των δικαιωμάτων» (L’età dei diritti, εκδ. Einaudi,Τορινο, 1990). Στην εποχή αυτή, που άρχισε με τις δύο μεγάλες φιλελεύθερες επαναστάσεις του 18ου αιώνα και προετοιμάστηκε φιλοσοφικά από τη θεωρία του «κοινωνικού συμβολαίου», ιδίως όπως την επεξεργάστηκε ο John Locke, συντελέστηκε, σύμφωνα με… Read More »