Category Archives: Πολίτευμα

Η τέταρτη γενιά του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων. Μύθοι, πραγματικότητα και προτάσεις de lege ή de constitutione ferenda

Θανάσης Γ. Ξηρός, ΔΝ-Δικηγόρος

Η πρωτοβουλία για τη ριζική αναμόρφωση των κανόνων της τρίτης γενιάς του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων εκδηλώθηκε πριν από τρία σχεδόν χρόνια. Έκτοτε παραμένει εγκλωβισμένη σε τρεις μύθους και εξαντλείται σε ευκαιριακές παρεμβάσεις. Οι συνθήκες διαγράφονται σήμερα ώριμες για να επιχειρηθούν τομές και να εισαχθούν, επιτέλους, οι κανόνες της τετάρτης γενιάς. Ο κοινός… Read More »

Πρωθυπουργοκεντρισμός και επιτελική διοίκηση στο ελληνικό πολιτικο-διοικητικό σύστημα

Απόστολος Παπατόλιας, Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, Συμβούλος ΑΣΕΠ

Το φαινόμενο του πρωθυπουργοκεντρισμού έχει ποικιλοτρόπως αναδειχθεί από την ελληνική επιστήμη του δημοσίου δικαίου. Το σχετικό μελετητικό ενδιαφέρον γνωρίζει μάλιστα μια ξεχωριστή έξαρση αμέσως μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 1986, ενώ έκτοτε συντηρείται ως «κοινός επιστημονικός τόπος», υπό την έννοια της καθολικής διαπίστωσης της δεσπόζουσας θέσης του Πρωθυπουργού στο πλαίσιο του πολιτικο-διοικητικού συστήματος ή της… Read More »

Ξανά στον Ιούλιο του 2015: Το τάιμ άουτ από την Ευρωζώνη έφθασε στην Καρλσρούη

Κυριάκος Π. Παπανικολάου Λέκτωρ Δημοσίου Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Την εβδομάδα που ακολούθησε το Ελληνικό Δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου του 2015 οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ετοιμάζονταν για τη σύνοδο κορυφής του επόμενου Σαββατοκύριακου. Ο ελληνικός λαός ανέμενε τις αποφάσεις που έλαβε τελικά με δραματικό τρόπο η Ελληνική Βουλή τα ξημερώματα του Σαββάτου 11 Ιούλιου. Εν τω μεταξύ, το μεσημέρι της προηγούμενης ημέρας, Παρασκευής 10 Ιουλίου,… Read More »

Η λογική προτεραιότητα της δημοκρατικής ιδέας απέναντι στη φιλελεύθερη: μια σταθερά του ελληνικού συνταγματισμού

Αντώνης Μανιτάκης, Ομ. Καθηγητής Νομικής Σχολή ΑΠΘ

1.Παρατηρώντας κανείς  την εμφάνιση και θεσμική συνάρθρωση  των ιδεωδών που εμψύχωσαν  την ελληνική επανάσταση, θα κατέληγε  στη διαπίστωση ότι τα επαναστατικά συντάγματα και ο νεογέννητος ελληνικός συνταγματισμός διαπνέονταν, κυρίως αν όχι αποκλειστικά, από την ιδέα της Ελευθερίας. Η πρόσληψη αυτή της εθνικής μας επανάστασης αντικατόπτριζε, είναι αλήθεια, μια εξόφθαλμη  πραγματικότητα και αποκάλυπτε έναν διακαή πόθο: της… Read More »

Η πρώτη ελληνική κοινοβουλευτική παράδοση (1864-1915) και ο μύθος της «απόκλισης» από τα ευρωπαϊκά συνταγματικά δεδομένα

Γιώργος Χ. Σωτηρέλης, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Προϊστάμενος του Τμήματος Κοινοβουλευτικών Ερευνών της Βουλής των Ελλήνων

Στόχος της παρούσας  εισήγησης είναι να αναδείξει την σημασία της πρώτης ελληνικής κοινοβουλευτικής παράδοσης, η οποία εκκινεί από την ψήφιση του Συντάγματος του 1864 –του πλέον προοδευτικού ευρωπαϊκού Συντάγματος στην εποχή του– και ουσιαστικά τελειώνει με τον πρώτο μεγάλο ελληνικό διχασμό, το 1915.  Η σημασία αυτής της παράδοσης υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη των κοινοβουλευτικών… Read More »

Λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία και εκτελεστικός νόμος

Γρηγόρης Αυδίκος, Διδάκτωρ Νομικής

Στις 25 Νοεμβρίου 2019 ολοκληρώθηκε η πρόσφατη διαδικασία της αναθεώρησης του Συντάγματος. Ένα από τα άρθρα που αναθεωρήθηκαν – με μεγάλη μάλιστα συναίνεση – είναι το αρ. 73, καθώς σε αυτό  προστέθηκε η παράγραφος 6, η οποία εισάγει, στο Σύνταγμά μας, για πρώτη φορά[1], τον θεσμό της λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας. Σύμφωνα με τη διάταξη για… Read More »

Σεβασμός της παράδοσης ή / και εκσυγχρονισμός των θεσμών; Σκέψεις με αφορμή τις ιδιαιτερότητες του αμερικανικού εκλογικού συστήματος

Βασίλης Σκουρής, πρ. Πρόεδρος ΔΕΕ, Ομ. Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Ι. Εισαγωγή Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και τα θλιβερά επακόλουθά τους θέτουν μία σειρά από ζητήματα που παρουσιάζουν γενικότερο ενδιαφέρον και αξίζουν την προσοχή μας. Οι λιγότερο εξοικειωμένοι με τα αμερικανικά πράγματα ασφαλώς θα αισθάνθηκαν απορία, παρακολουθώντας την ίδια τη διαδικασία διεξαγωγής των εκλογών, την καθυστέρηση στην έκδοση των αποτελεσμάτων, το ενδεχόμενο να μην… Read More »

Η ανεκπλήρωτη συνταγματική επιταγή για αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων

Κώστας Στρατηλάτης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Νομικής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Κύπρος

Η αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών, για την οποία χύθηκε τόσο μελάνι πριν από μερικά χρόνια, είναι σίγουρα αναγκαία, αλλά δεν θα μπορούσε ποτέ να αποτελεί επαρκή συνθήκη για τη διασφάλιση της συνταγματικής νομιμότητας. Το πρωτεύον στο πεδίο αυτό ήταν κι εξακολουθεί να είναι η πολυφωνική και κατά το δυνατόν αντικειμενική πληροφόρηση από τους ραδιοφωνικούς και… Read More »

Η εδραίωση της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας ως εγγύησης της Ελευθερίας

Προκόπιος Παυλόπουλος, τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Ομότιμος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Το «ιδεολογικό» υπόβαθρο της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, και ιδίως εκείνο που αφορά τους άρρηκτους δεσμούς της με την Ελευθερία, είχε διαμορφωθεί αρκετά χρόνια πριν ξεκινήσουν οι διεργασίες -κατά κανόνα «επαναστατικές», τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την Ηπειρωτική Ευρώπη-ολοκληρωμένης θεσμικής και πολιτικής εδραίωσής της.  Επίσης, είχε προηγηθεί η εν σπέρματι εμφάνιση και εκείνου του, εξίσου  θεμελιώδους, χαρακτηριστικού της… Read More »

Πολιτικό κόμμα-εγκληματική οργάνωση και η καταδικασθείσα πρωτοδίκως ηγεσία του. Τα πολιτικά τους δικαιώματα de lege ferenda

Θανάσης Γ. Ξηρός, ΔΝ-Δικηγόρος, Διδάσκων Ε.Α.Π.

  Ι Η ανακοίνωση της απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών επιβεβαίωσε όσα έχει επικρατήσει να αποτελούν το κυρίαρχο γνώρισμα του πολιτικού προσωπικού της χώρας και, μοιραία, του πολιτικού συστήματος της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας κατά τις περίπου πέντε δεκαετίες της ζωής της. Το σύνολο σχεδόν των δυνάμεων που απαρτίζουν το λεγόμενο, πλέον εν είδει πλεονασμού, δημοκρατικό… Read More »

Ένας χρόνος Νέα Δημοκρατία: Αρνητικό το ισοζύγιο της θεσμικής αξιοπιστίας

Γιώργος Χ. Σωτηρέλης, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Αν θελήσει κανείς να αποτιμήσει συνολικά και απροκατάληπτα τον πρώτο χρόνο της κυβέρνησης, με κριτήριο την θεσμική αξιοπιστία της, θα διαπιστώσει ευχερώς ότι η εικόνα που έχει επιμελώς καλλιεργηθεί, από ποικίλους προπαγανδιστικούς μηχανισμούς, ελάχιστα ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν υπάρχουν και θετικά σημεία. Ωστόσο, το ισοζύγιο είναι εν τέλει αρνητικό, καθώς… Read More »

Ποια δημοκρατία μετά τον COVID-19;

Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, Ομότιμος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Για τους ανθρώπους της γενιάς μου, αυτούς δηλαδή που γεννηθήκαμε λίγο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (τους λεγόμενους baby boomers), η πανδημία του κορωνοϊού ενδέχεται να αποδειχθεί η μεγαλύτερη δοκιμασία της ζωής μας. Γιατί ο COVID-19 δεν πλήττει, όπως οι παλαιότεροι ιοί, τους νέους (τέτοιος ήταν ο ιός της ισπανικής γρίπης, το 1918-1919, ο οποίος,… Read More »

Η εκ των υστέρων νομοθετική αλλοίωση του αντιπροσωπευτικού συστήματος των ΟΤΑ υπό το πρίσμα του Συντάγματος, της ΕΣΔΑ και του “Eυρωπαϊκού Χάρτη Tοπικής Αυτονομίας”

Γιώργος Χ. Σωτηρέλης, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Α. Με τον ν. 4555/2018 καθιερώθηκε, για πρώτη φορά στην περίοδο της μεταπολίτευσης, καθεστώς γνησίως αναλογικής αντιπροσώπευσης στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και μάλιστα χωρίς κατώφλι για την συμμετοχή των συνδυασμών στην κατανομή των εδρών. Η σημαντική αυτή θεσμική αλλαγή δημιούργησε νέα δεδομένα, χωρίς όμως να αποτελέσει συνολικά «αλλαγή παραδείγματος» σε σχέση με τα έως… Read More »

Ο όρκος του Προέδρου της Δημοκρατίας

Χαράλαμπος Ανθόπουλος, Καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης ΕΑΠ

Υπό το καθεστώς του Συντάγματος του 1952, ο διάδοχος του ελληνικού θρόνου έπρεπε υποχρεωτικά να είναι χριστιανός ορθόδοξος (άρθρο 47). Σε περίπτωση διαδοχής, ο νέος Βασιλιάς προτού ανέβει στον θρόνο και προκειμένου να αποκτήσει το δικαίωμα εξάσκησης της βασιλικής εξουσίας, έπρεπε να δώσει τον προβλεπόμενο από το άρθρο 43 παρ. 2 Συντ. χριστιανικό όρκο: «Ομνύω… Read More »

To εκλογικό σύστημα στη δίνη αντισυνταγματικών και αντιδημοκρατικών μεθοδεύσεων.

Γιώργος Χ. Σωτηρέλης, Kαθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Κριτική του κυβερνητικού νομοσχεδίου και εναλλακτικές προτάσεις Παρά τα περί του αντιθέτου θρυλούμενα ή αναμενόμενα, το κυβερνητικό νομοσχέδιο για το εκλογικό σύστημα επιβεβαίωσε δυστυχώς την πάγια μεταπολιτευτική αντιμετώπιση του κρίσιμου αυτού θέματος από την πλευρά του κυβερνώντος κόμματος (για να μην θυμηθούμε και τα καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα της μετεμφυλιακής περιόδου[1]). Πρόκειται, ειδικότερα, για μια (ακόμη)… Read More »