Εναυσμα για το παρόν άρθρο έδωσε, καταρχήν, η απόφαση του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου της Θεσσαλονίκης (Τμ ΙΑ΄) 782/2009 (αδημ.), όπως και κάποιες υποθέσεις που απασχολούν την ελληνική Διοίκηση αναφορικά με την πιστοποίηση και τακτοποίηση ορισμένων ατόμων, που δεν έχουν ιθαγένεια ή έστω που δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί η ιθαγένειά τους. Μία έλλειψη που θα σκεφτόταν κάποιος πως είναι εξαιρετικά απίθανο να συμβαίνει στην εποχή μας, κάτι που όμως δεν είναι καθόλου σπάνιο να επισυμβεί ακόμη και σήμερα, ενώ στο πρόσφατο παρελθόν και η ίδια η χώρα μας δημιούργησε απάτριδες με το να αφαιρέσει μονομερώς (ακούσια απώλεια) την ελληνική ιθαγένεια από ορισμένα άτομα.Τα προβλήματα που δημιουργούνται για τα άτομα ‘χωρίς πατρίδα’, δηλαδή τους ανιθαγενείς ή απάτριδες είναι πολλά και κυρίως, είναι προβλήματα που αγγίζουν αφενός το νομικό τους καθεστώς και, αφετέρου το καθεστώς της προσωπικής τους κατάστασης ως προς το δίκαιο που πρέπει να εφαρμόζεται σε αυτούς, αφού στερούνται ιθαγένειας.

Με την απόφαση ΣτΕ 350/2011 (Δ΄ Τμήμα, επταμ.) παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου το ζήτημα της συνταγματικότητας των διατάξεων των άρθρων 1 (παρ. 1, 2 και 6) και 24 του ν. 3838/2010, με τις οποίες εισάγονται νέες προϋποθέσεις για την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας, και των άρθρων 14 έως 21 του ίδιου νόμου, με τις οποίες προβλέπεται η συμμετοχή αλλοδαπών, υπηκόων τρίτων χωρών, στις εκλογές της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης.

Oι αποφάσεις των δικαστηρίων υπόκεινται σε κριτική. Αρκεί αυτή η κριτική να ερείδεται σε επιστημονικώς άρτια νομικά επιχειρήματα και όχι σε αυθαίρετες υποκειμενικές ή, ακόμη χειρότερα, σε νεφελώδεις και ευκαιριακές ιδεολογικές τοποθετήσεις.

Αν το έθνος που κατά την απόφαση «αναφέρεται τόσο στις παρελθούσες όσο και στις μέλλουσες γενεές» ήταν κάτι διαφορετικό από τον λαό, θα έπρεπε να υπάρχει ένα όργανο που να διερμηνεύει, ως άλλος σαμάνος, τη βούληση και το συμφέρον του.

Πολλές απορίες αλλά και σοβαρές ανησυχίες προκαλεί η δημοσίευση της απόφασης του Δ΄ Τμήματος του ΣτΕ για το νέο νόμο για την ιθαγένεια και το εκλογικό δικαίωμα των μεταναστών στις εκλογές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης. Η εκτενής απόφαση θέτει παρεμπιπτόντως με το σκεπτικό της πλείονα και καίρια για τη λαϊκή και κρατική κυριαρχία ζητήματα συνταγματικότητας, που αγγίζουν την καρδιά του πολιτεύματός μας αλλά και του κράτους.

Με αφορμή τη διαπίστωση ότι η Ελλάδα έχει, για μια ακόμη φορά, διαμορφωθεί σε χώρα υποδοχής μεταναστών, ο Π. Μαντζούφας θίγει τέσσερα ζητήματα που αφορούν στο μεταναστευτικό: τα παγκόσμια χαρακτηριστικά και οι ελληνικές ιδιαιτερότητες της μετανάστευσης, το νομικό καθεστώς των μεταναστών, η διαμόρφωση της εθνικής μας ταυτότητας και η απονομή ιθαγένειας στους μετανάστες δεύτερης γενιάς. Η μελέτη καταλήγει με ορισμένες σκέψεις για την κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών.

Το ποιοι είναι και ποιοι δεν είναι πολίτες μιας χώρας είναι θέμα που ανήκει στον πυρήνα της κυριαρχίας του κάθε κράτους. Έτσι, κι εμείς ως Έλληνες συζητάμε σήμερα αν το να δώσουμε δικαίωμα ψήφου και ιθαγένειας στους αλλοδαπούς που «φιλοξενούμε», ή σε κάποιους έστω από αυτούς, είναι κάτι που πράγματι θέλουμε, μας συμφέρει ή μας αρέσει. Το θέμα όμως δεν είναι αν το δημόσιο συμφέρον ή η όποια μεταφυσική ουσία του γένους επιβάλλουν πρακτικά ή επιτρέπουν να κάνουμε τους αλλοδαπούς Έλληνες, αλλά το αν υπάρχουν λόγοι δεσμευτικοί, λόγοι δικαιοσύνης για τους οποίους πρέπει να το κάνουμε, ασχέτως συμφέροντος ή εθνοφοβικών ιδεοληψιών. Τέτοιοι λόγοι πιστεύω ότι υπάρχουν και απορρέουν όχι από κάποια υπερβατική ηθική, αλλά από το ίδιο το δημοκρατικό μας πολίτευμα και το Σύνταγμά του.