Συμπληρώθηκαν ήδη 100 χρόνια από την γέννηση του Αριστόβουλου Μάνεση και 20 χρόνια από τον θάνατό του. Ωστόσο, όσο περνάει ο καιρός τόσο ενισχύεται η πεποίθησή μου ότι ο Αριστόβουλος Μάνεσης ανήκει στις σπάνιες εκείνες περιπτώσεις για τις οποίες δεν ισχύει το «ουδείς αναντικατάστατος». Και τούτο διότι σφράγισε, τόσο με την ζωή του όσο και… Read More »

Η ίδια η ιστορική έρευνα του Συνταγματικού Δικαίου -και κατ’ εξοχήν της μεθόδου ερμηνείας του Συντάγματος και της ιστορικής εξέλιξής του εν γένει, σε ό,τι δε αφορά την Ελλάδα της ιστορικής εξέλιξής του πρωτίστως μετά την δημιουργία του Νεώτερου Ελληνικού Κράτους με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, του 1830- αποδεικνύει, με αδιάσειστα αντικειμενικά κριτήρια, ότι το… Read More »

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έχουν τροφοδοτήσει έναν από καιρό έντονο πολιτικό διάλογο για κυβερνήσεις συνεργασίας. Υπάρχουν βεβαίως πολλές πτυχές και ποικίλες οπτικές γωνίες που χρωματίζουν αυτόν τον διάλογο. Ωστόσο, εκείνο που συνήθως υποτιμάται ή αποσιωπάται είναι η κρισιμότερη ίσως διάστασή του. Πρόκειται για την συνταγματική διάσταση, η οποία αφορά, ιδίως, πρώτον τα θεμιτά όρια πολιτικής αξιοποίησης… Read More »

Πρόλογος * Κατά την διάταξη του άρθρου 2 παρ. 1 του Συντάγματος, «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας». Πρόκειται για θεμελιώδη διάταξη του Συντάγματος, η οποία, θέτοντας τον Άνθρωπο στο επίκεντρο του ρυθμιστικού του πεδίου -επέκεινα δε της όλης Έννομης Τάξης- καθιερώνει τον εν γένει Ανθρωποκεντρικό του… Read More »

Η σχέση του κάθε ανθρώπου με το Θείο έχει από τη φύση της χαρακτήρα μάλλον ενδοστρεφή και είναι καταρχήν απόρρητη. Αν το εκάστοτε πρόσωπο ακολουθήσει πιστά τα δόγματα κάποιας συγκεκριμένης θρησκείας, περιορισθεί στην αποδοχή κάποιων από αυτά ή διαμορφώσει μια δική του προσωπική σχέση με συγκεκριμένη εκάστοτε θρησκεία εναπόκειται αποκλειστικά σε αυτό. Μπορεί κάποιος να… Read More »

Με τις αγορεύσεις των συνηγόρων της πολιτικής αγωγής και  της υπεράσπισης ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες στο Μικτό Ορκωτό  η δίκη των τεσσάρων αστυνομικών και των δυο ιδιωτών που κατηγορούνται για τον φόνο του Ζακ Κωστόπουλου. Το φονικό είχε γίνει  μέρα μεσημέρι,  τον Σεπτέμβριο του 2018, στον πεζόδρομο της οδού Γλάδστωνος, κοντά στην Ομόνοια, στο κέντρο… Read More »

Σχόλιο με αφορμή τις ΟλΣτΕ 190 και 191/2022 και την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος Α. Με τις πρόσφατες ΟλΣτΕ 190 και 191/2022, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική τη σύμφωνα με τον ν. 4389/2016[1] μεταβίβαση προς την Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (εφεξής ΕΕΣΥΠ) του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών που το ελληνικό Δημόσιο διατηρεί επί των… Read More »

Πανηγυρικός λόγος κατά τον επίσημο εορτασμό της επετείου της 25ης Μαρτίου 1821 στη Μεγάλη Αίθουσα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, 23-3-2022).   Ι. Από την ιδεολογική στη θεσμική διάσταση. Πριν από τριάντα εννέα χρόνια, σε αυτήν εδώ την αίθουσα, ο «Πρύτανης των Συνταγματολόγων», Αριστόβουλος Μάνεσης, εκφωνούσε τον πανηγυρικό λόγο της 25ης Μαρτίου με αντικείμενο… Read More »

Το ισχύον ελληνικό Σύνταγμα περιλαμβάνει διατάξεις που αναφέρονται τόσο στην ειρήνη όσο και στον πόλεμο. Όμως οι έννοιες της ειρήνης και του πολέμου δεν έχουν αυτόνομο συνταγματικό περιεχόμενο αλλά προσλαμβάνουν το νόημα τους από το δημόσιο διεθνές δίκαιο, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί κυρίως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, με αφετηρία τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών… Read More »

Πρόλογος Πέρ’ από την, ουσιαστικώς ρητή και απερίφραστη, καταδίκη της Ουγγαρίας και της Πολωνίας για παραβίαση της αξίας του Κράτους Δικαίου σύμφωνα με το πρωτογενές Ευρωπαϊκό Δίκαιο -καταδίκη καθ’ όλα δίκαιη και επιβεβλημένη, αν αναλογισθούμε πως ιδίως Ουγγαρία και Πολωνία «αντιλαμβάνονται», συστηματικώς, μ’ επιλεκτικό και μόνο τρόπο το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο κατά… Read More »

Πρόλογος * Κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 82 παρ. 5 του Συντάγματος του 1952 εκδόθηκε το ν.δ. 3845/1958, με το οποίο τέθηκαν οι βάσεις οργάνωσης και λειτουργίας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, ως ολοκληρωμένων πλέον -ιδίως από πλευράς εγγυήσεων προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των μελών τους- δικαιοδοτικών οργάνων, αρμόδιων για την εκδίκαση δημόσιου δικαίου  διαφορών… Read More »

Στην έκδοση αυτή,  την αφιερωμένη στα σαράντα χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και την οποία επιμελείται ο φίλος από τα πολύ παλιά Αργύρης Πασσάς, σκέφθηκα ότι, αντί για κάποια ακόμη νομική πραγμάτευση ενωσιακού και συνταγματικού δικαίου, ας επιλέξω κάποιες επί μέρους στιγμές της ευρωπαϊκής πορείας, δικής μου και της χώρας μου, ως… Read More »

Το ζήτημα * Με το άρθρο 36 του ν. 4855/2021 τροποποιήθηκε το αδίκημα της διασποράς ψευδών ειδήσεων. Στη νέα βασική μορφή, η ποινική απαγόρευση καταλαμβάνει κάθε διάδοση ή διασπορά ψευδών ειδήσεων «που είναι ικανές να προκαλέσουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες ή να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εθνική οικονομία, στην αμυντική ικανότητα της… Read More »

Περίληψη [1]* Μια από τις μείζονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα φιλελεύθερα κράτη με δημοκρατικό πολίτευμα, τις τελευταίες δεκαετίες, είναι το αίτημα της   θεσμικής αναγνώρισης των πολλαπλών συλλογικών ταυτοτήτων, μειονοτήτων και μεταναστευτικών ή  άλλων  ομάδων, ως οργανικών «μελών του κοινωνικού συνόλου» (άρθρο 25 παρ.1) και ως υποκειμένων της κοινωνίας των πολιτών, που «δικαιούνται να συμμετέχουν στην… Read More »