Category Archives: Εκπαίδευση & Σύνταγμα

Τα πανεπιστήμια σε κρίσιμη καμπή

Γιώργος Χ. Σωτηρέλης, Kαθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Είναι γνωστό ότι η εν εξελίξει νομοθετική πρωτοβουλία για την φύλαξη των Πανεπιστημίων δεν υπήρξε κεραυνός εν αιθρία. Φρόντισαν πρόσφατα οι γνωστοί «μπαχαλάκηδες» να μας υπενθυμίσουν, με τις ανεκδιήγητες αθλιότητές τους σε βάρος του Πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου, ότι σοβεί ένα σοβαρότατο πρόβλημα προστασίας των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας. Το ερώτημα λοιπόν, με βάση τα… Read More »

Η συνταγματική εγγύηση της πανεπιστημιακής αστυνομικής εξουσίας

Φίλιππος Κ. Βασιλόγιαννης, Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η εισήγηση θα μπορούσε να έχει ως τίτλο: η συνταγματική εγγύηση του πανεπιστημιακού ασύλου: δεν τον έχει∙ προτείνει μάλιστα ο συγγραφέας την πλήρη εγκατάλειψη της έννοιας: πανεπιστημιακό άσυλο, διότι οι τρέχουσες χρήσεις της έχουν στο επίκεντρό τους μια δημοσιογραφική ή εκλαϊκευμένη μεν, αλλά νομικά εσφαλμένη αντίληψή της ως ετεροδικίας ή ως ενός πανεπιστημιακού (ουσιωδώς εκκλησιαστικού)… Read More »

Η θρησκεία στα σχολεία: Τα συνταγματικά και διεθνή όρια

Κωστής Τσιτσελίκης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, διδάσκει δίκαιο δικαιωμάτων του ανθρώπου

I. Τα σημεία επαφής του ελληνικού κράτους και της ορθόδοξης εκκλησίας είναι πολλαπλά και διαφορετικής έντασης και ποιότητας. Ένα από τα κρίσιμα πεδία τέτοιας επαφής είναι το σχολείο. Στον χώρο του σχολείου και στην εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί κανείς να διαπιστώσει τις εξής περιπτώσεις που το θρησκευτικό φαινόμενο γίνεται ορατό: πρωινή προσευχή, εκκλησιασμός, μάθημα των θρησκευτικών,… Read More »

Κατάργηση ή προστασία του ακαδημαϊκού ασύλου;

Νικ. Μπιτζιλέκης, Καθηγητής Ποινικού Δικαίου ΑΠΘ

“Το παρόν κείμενο γράφτηκε πριν από την ψηφιση του νέου νόμου αλλά έμεινε τελικά αδημοσίευτο. Θίγει ζητήματα καίρια και επίκαιρα ποινικού και συνταγματικού δικαίου σχετικά με την προστασία του πανεπιστημιακού ασύλου από τις προσβολές τρίτων και τις αυθαίρετες καταλήψεις πανεπιστημιακών χώρων“ Ο ισχύων νόμος 4485/2017 για τα ΑΕΙ προβλέπει  ότι «το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται για… Read More »

Η ελευθερία ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων ως ενωσιακό θεμελιώδες δικαίωμα

Ιωάννης Σαρμάς, Αντιπρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Στην παράγραφο 3 του άρθρου 14 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής “Χάρτης”) ορίζονται τα εξής: «Η ελευθερία ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σεβασμό των δημοκρατικών αρχών καθώς και το δικαίωμα των γονέων να εξασφαλίζουν την εκπαίδευση και τη μόρφωση των τέκνων τους σύμφωνα με τις θρησκευτικές, φιλοσοφικές και παιδαγωγικές πεποιθήσεις τους γίνονται… Read More »

ΣτΕ (Τμήμα Γ΄) 470/2018 (σχολεία για προσφυγόπουλα)

Το Γ΄τμήμα του ΣτΕ απέρριψε ως απαράδεκτες τις αιτήσεις  γονέων μαθητών και Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων σχολείων, τα οποία υποδέχτηκαν προσφυγόπουλα με σκοπό την εκπαίδευσή τους, λόγω έλλειψης εννόμου συμφέροντος. Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την 1η Ιουνίου 2017, με την εξής σύνθεση: Αικ. Σακελλαροπούλου, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύουσα, σε αναπλήρωση της Προέδρου του Τμήματος, που είχε… Read More »

Δωρεάν, κατά το Σύνταγμα, και η ανώτατη εκπαίδευση; Σχόλια σε τρεις δικαστικές αποφάσεις: ΔΕφΠατρ 705/2010 (δίδακτρα στο ΕΑΠ), ΣτΕ 2714/2010 (Γ΄ Τμ.) & 2411/2012 (Ολομ.) (δίδακτρα σε μεταπτυχιακά)

Λίνα Παπαδοπούλου, Επ. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, ΑΠΘ

Οι τρεις σχολιαζόμενες αποφάσεις από τη μία επιβεβαιώνουν την ύπαρξη συνταγματικού δικαιώματος δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης, από την άλλη διαρρηγνύουν τον απόλυτο χαρακτήρα του, καθώς από το πεδίο εφαρμογής του ά. 16 παρ. 4 Σ εξαιρούν την Ανοικτή εξ Αποστάσεως (η ΔΕφΠατρ 705/2010) και τη μεταπτυχιακή (οι ΣτΕ 2710/2010 και 2411/2012) εκπαίδευση. Όλες πάντως οι απόψεις, πλειοψηφικές και μειοψηφικές, και στις τρεις αποφάσεις, ερείδονται επί μιας κοινής και απολύτως κρατούσας στη θεωρία παραδοχής: ότι η συνταγματική υποχρέωση του κράτους για δωρεάν παροχή παιδείας εκτείνεται και στην ανώτατη εκπαίδευση. Στην παρούσα μελέτη θα εξετασθεί διεξοδικά και θα υποστηριχθεί (υπό IV) η αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή, την οποία μέχρι σήμερα έχει υποστηρίξει μόνο ο καθ. Πέτρος Παραράς.

Το δικαίωμα δωρεάν παιδείας μεταξύ (συνταγματικού) δικαίου και (νομοθετικής) πολιτικής. Με αφορμή την απόφαση για τα δίδακτρα στις μεταπτυχιακές σπουδές

Ακρίτας Καϊδατζής Λέκτορας Συνταγματικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Στη μελέτη διατυπώνεται η υπόθεση ότι, όσο παραμελούμε να θέσουμε κρίσιμα συνταγματικά ζητήματα σε πολιτικό επίπεδο, τόσο εξασθενεί η προστασία των δικαιωμάτων και στο νομικό επίπεδο. Η υπόθεση εργασίας εξετάζεται στο παράδειγμα του δικαιώματος δωρεάν παιδείας, με αφορμή την απόφαση 2411/2012 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία κρίθηκε ότι η επιβολή διδάκτρων για μεταπτυχιακές σπουδές δεν αντίκειται στο άρθρο 16 παρ. 4 Συντ. Η κεντρική ιδέα της μελέτης είναι ότι, χωρίς να αναθεωρηθεί η διάταξη, ο σχετικός συνταγματικός κανόνας έχει μεταβληθεί, όχι όμως λόγω αυτής ή όποιας άλλης δικαστικής απόφασης, αλλά ως συνέπεια της μακροχρόνιας αποτυχίας της πολιτικής να θέσει ως συνταγματικό ζήτημα το πρόβλημα της κατανομής του κόστους της δημόσιας εκπαίδευσης, όπως και γενικότερα του κοινωνικού κράτους. [Δημοσιεύθηκε σε: ΘΠΔΔ 2012, σελ. 1046 επ.]

Δίδακτρα στα προγράμματα μεταπτυχιακά σπουδών: Το Σύνταγμα απέναντι στην πραγματικότητα. Σχόλιο με αφορμή την απόφαση 2411/2012 της Ολομέλειας του ΣτΕ

Γιώργου Γεραπετρίτη Επ. Καθηγητή Νομικής (αναδημοσίευση από το περιοδικό Συνήγορος, τεύχος 94/2012)

Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι με την απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας 2411/2012 σχετικά με τα δίδακτρα στις μεταπτυχιακές σπουδές αποδόθηκε έμφαση στην ιστορική ερμηνεία του άρθρου 16 παρ. 4 του Συντάγματος, η οποία συσκότισε κατά ένα μέρος τη συζήτηση για το ζήτημα. Και τούτο διότι αγνοήθηκε ότι ανεξαρτήτως του βαθμού βεβαιότητας που αφορά την βούληση του ιστορικού νομοθέτη, δεν αποκλείεται η συνειδητή θεσμική προσαρμογή συνταγματικής διάταξη κατά τρόπο ώστε να αποκτήσει αυτή ένα αντικειμενικό περιεχόμενο προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της εποχής.

Δωρεάν παιδεία και μεταπτυχιακές σπουδές

Αντώνης Αργυρός, Δικηγόρος

Ο συνταγματικός νομοθέτης αναθέτει την αποστολή της παιδείας ευθέως στο Κράτος και κατοχυρώνει σε όλους τους Έλληνες το δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες των κρατικών εκπαιδευτηρίων χωρίς καμιά διάκριση» και οπωσδήποτε και δεν είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα η ρύθμιση, που επέβαλε την καταβολή διδάκτρων από μεταπτυχιακούς φοιτητές, αν και τα αντίθετα έκρινε η σχολιαζομένη απόφαση. Το άρθρο 16, λοιπόν, καθιερώνει συνταγματική αρχή παροχής δωρεάν ανώτατης παιδείας και στα ΑΕΙ.

ΣτΕ (Ολ.) 2411/2012 – Συνταγματικότητα διδάκτρων σε μεταπτυχιακά προγράμματα

ΣτΕ (Ολ.) 2411/2012, με σημείωμα Α. Καϊδατζή

Το δικαίωμα δωρεάν παιδείας εκτείνεται καθ’ όλη τη διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών, οι οποίες περαιώνονται με τη λήψη του πτυχίου. Ως προς τις μεταπτυχιακές σπουδές και την εκπόνηση διδακτορικής εργασίας εναπόκειται στην εκτίμηση του κοινού νομοθέτη να επιβάλλει στους μεταπτυχιακούς φοιτητές εκτός από την κρατική επιχορήγηση και δίδακτρα, για την κάλυψη του κόστους λειτουργίας των σχετικών προγραμμάτων. Δεν δύναται όμως να καθορίσει δίδακτρα σε τέτοιο ύψος, ώστε να καθίσταται αδύνατη ή δυσχερής η συμμετοχή σε ΠΜΣ φοιτητών περιορισμένης εισοδηματικής ικανότητας, διότι ένα τέτοιο μέτρο θα παραβίαζε την γενική ελευθερία προσβάσεως στην παιδεία (μειοψ.).

Η μεταρρύθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης υπό το πρίσμα των συνταγματικών εγγυήσεων της ακαδημαϊκής ελευθερίας

Του Γιώργου Σωτηρέλη Καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου

«Στο κείμενο αυτό, που αποτελεί επεξεργασμένη μορφή εισήγησης σε εκδήλωση που διοργάνωσαν το Πανεπιστήμιο και ο Δικηγορικός Σύλλογος Ιωαννίνων στις 2.12.2011, ο καθηγητής Γιώργος Σωτηρέλης εξετάζει κριτικά τον ισχύοντα νόμο για το Πανεπιστήμιο με βασικό κριτήριο την ακαδημαϊκή ελευθερία και τις εγγυήσεις που της δίνουν νόημα και περιεχόμενο στο πεδίο της συνταγματικής μας πραγματικότητας».

Γνωμοδότηση προς τη Σύνοδο των Πρυτάνεων σχετικά με τη συνταγματικότητα ορισμένων ρυθμίσεων του προσχεδίου νόμου για τα ΑΕΙ

Χαράλαμπος Ανθόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου ΕΑΠ

Γνωμοδότηση προς τη Σύνοδο των Πρυτάνεων σχετικά με τη συνταγματικότητα ορισμένων ρυθμίσεων του προσχεδίου νόμου για τα ΑΕΙ 1. Εισαγωγή Ο συνταγματικός νομοθέτης του 1975, με νωπή την εμπειρία των αυταρχικών επεμβάσεων στο Πανεπιστήμιο κατά τη διάρκεια της επταετίας, απέδωσε ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα στο ζήτημα της ανώτατης εκπαίδευσης και της δημοκρατικής οργάνωσής της. Κατοχύρωσε… Read More »

Γνωμοδότηση προς τη Σύνοδο των Πρυτάνεων: Tα προβλήματα συνταγματικότητας του προσχεδίου νόμου για τα ΑΕΙ

Γεώργιος Γεραπετρίτης και Σπυρίδων Βλαχόπουλος, Επίκουροι Καθηγητές του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Γνωμοδότηση προς τη Σύνοδο των Πρυτάνεων: Tα προβλήματα συνταγματικότητας του προσχεδίου νόμου για τα ΑΕΙ Με την από 6.7.2011 επιστολή του και εξ ονόματοςτου Προεδρείου της Συνόδου των Πρυτάνεων, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Καθηγητής Θεόδωρος Παπαθεοδώρου, ζήτησε τη γνώμη μας για τις διατάξεις του πρόσφατου προσχεδίου νόμου για την ανώτατη εκπαίδευση. Λόγω του επείγοντος… Read More »