Ένα από τα κύρια ζητήματα του ελληνικού πολιτικού συστήματος, το οποίο επανέρχεται στο προσκήνιο, οπωσδήποτε και με αφορμή τις συνταγματικές αναθεωρήσεις, είναι ο πλειοψηφικός του χαρακτήρας. Η εκάστοτε πλειοψηφία διαθέτει πολύ μεγάλη ελευθερία κινήσεων και περιορίζεται από όργανα κατά βάση μη πολιτικά, όπως είναι τα δικαστήρια και οι ανεξάρτητες αρχές. Δεν υπάρχει δηλαδή ένα πολιτικό… Read More »
Η εισαγωγή στη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 ειδικής πλειοψηφίας, τουλάχιστον διακοσίων βουλευτών, για την υπερψήφιση του νόμου που θα οργανώσει την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των εκτός Επικρατείας Ελλήνων καθόρισε τις εξελίξεις τα επόμενα χρόνια. Η ατελέσφορη πρωτοβουλία στις αρχές του 2009 ανέδειξε τις περιοχές της ρυθμιζόμενης ύλης στις οποίες θα έπρεπε να επικεντρωθεί ο… Read More »
Σήμερα είναι μία σπουδαία μέρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στις 10 Δεκεμβρίου του 1948 υπογράφηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στο Παρίσι η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Ένα κείμενο με βαρύ ιστορικό και συμβολικό φορτίο για όλη την ανθρωπότητα που συνιστά την εμβληματική αφετηρία της μεταπολεμικής «εποχής των δικαιωμάτων». Στην ευγενή… Read More »
Προδιάθεση – οριοθέτηση Το δικαίωμα της συνάθροισης μαζί με το δικαίωμα συνένωσης («ελευθερίες του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι» αντίστοιχα κατά την παραδοσιακή ορολογία) συνιστούν τα παλαιότερα δικαιώματα συλλογικής δράσης στο ελληνικό συνταγματικό δίκαιο1. Τα δικαιώματα αυτά από κοινού με τη συνδικαλιστική ελευθερία και το δικαίωμα της απεργίας, έχουν ως χαρακτηριστικό γνώρισμα το ότι η άσκησή… Read More »
Η αναθεώρηση του 2019 αποτέλεσε, δυστυχώς, μια ακόμη χαμένη ευκαιρία για μια γενναία και νομικοπολιτικά πρόσφορη ανανέωση των συνταγματικών μας θεσμών. Στην πραγματικότητα, αυτό που παρακολουθήσαμε στις δύο Βουλές (προτείνουσα και αναθεωρητική), που διεκπεραίωσαν την όλη διαδικασία, δεν ήταν τίποτε άλλο από το χρονικό μιας προεξαγγελθείσας αποτυχίας: το όλο εγχείρημα ξεκίνησε σε λάθος κατεύθυνση, εξελίχθηκε… Read More »
Η αναθεώρηση του Συντάγματος της Ελλάδας διεξάγεται σε δύο διακριτές μεταξύ τους φάσεις, ενώπιον της προτείνουσας και, αντιστοίχως, της Αναθεωρητικής Βουλής. Στις επιμέρους στιγμές τους παράγεται πλούσιο υλικό. Το συνθέτουν οι υποβληθείσες προτάσεις των κοινοβουλευτικών ομάδων, οι μεμονωμένες τροπολογίες βουλευτών, οι εκθέσεις των δύο Επιτροπών Αναθεώρησης, τα πρακτικά της συζήτησής τους στην Ολομέλεια και τα… Read More »
Με την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για την αναθεώρηση του άρθρου 3 του Συντάγματος (αλλά και των άρθρων περί ορκωμοσίας των βουλευτών και του ΠτΔ), τέθηκε για πολλοστή φορά επί τάπητος το ζήτημα του ανακαθορισμού των σχέσεων Κράτους-Εκκλησίας, το οποίο είναι, αναμφισβήτητα, ένα από τα πλέον επίμαχα που έχουν απασχολήσει τις έως τώρα συνταγματικές αναθεωρήσεις (πλην… Read More »
Πρώτη παρατήρηση. Αυτή είναι η πρώτη συνταγματική αναθεώρηση που την ολοκλήρωσε διαφορετική πλειοψηφία απ’ αυτήν που την ξεκίνησε. Στις τρεις προηγούμενες αναθεωρήσεις το ίδιο κόμμα είχε πλειοψηφία πριν και μετά τις εκλογές για την αναθεωρητική Βουλή (ΠΑΣΟΚ το 1986 και το 2001, Νέα Δημοκρατία το 2008). Δεν πρέπει να υποτιμούμε τη θεσμική σημασία αυτού του… Read More »
Το άρθρο 19 παρ. 3 του Συντάγματος είναι απολύτως σαφές: «Απαγορεύεται η χρήση αποδεικτικών μέσων που έχουν αποκτηθεί κατά παράβαση του άρθρου αυτού και των άρθρων 9 και 9Α», δηλαδή κατά παράβαση των ατομικών δικαιωμάτων του απορρήτου της επικοινωνίας, της ιδιωτικής ζωής και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Η νομολογία είχε δεχθεί ότι η χρήση… Read More »
Κατά κανόνα η αντισυνταγματικότητα ενός νόμου δεν προκύπτει δια γυμνού οφθαλμού. Και τούτο γιατί σπανίως μια συνταγματική διάταξη είναι τόσο σαφής ώστε να μην χρειάζεται ερμηνευτική «συγκεκριμενοποίηση» που θα επιτρέπει τη σύγκρισή της με την ύποπτη για αντισυνταγματικότητα νομοθετική διάταξη. Μια τέτοια συνταγματική διάταξη που δεν χρειάζεται περαιτέρω ερμηνεία για την κατανόησή της και την… Read More »
Μια ακόμη κολοβή και εν πολλοίς ανούσια αναθεώρηση είναι πλέον επί θύραις, για να επιβεβαιώσει, με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο, ότι τα δύο μεγάλα κόμματα ήταν τελικά όχι μόνον ανέτοιμα αλλά και απρόθυμα για έναν ώριμο, απροκατάληπτο και εποικοδομητικό συνταγματικό αναστοχασμό. Αντί να ξεκινήσουν από τις θεσμικές δυσλειτουργίες που ανέδειξε ή μεγέθυνε η κρίση –παρά… Read More »
Όπως ορθά παρατήρησε ο Ανδρέας Λοβέρδος κατά τη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής για την αναθεώρηση του άρθρου 3 Συντ. που ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ Κράτους και της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδας, το μοναδικό σοβαρό εκκρεμές πρόβλημα του συνταγματικού καθεστώτος των σχέσεων αυτών, ανακύπτει κυρίως σε σχέση με το άρθρο 16 § 2 Συντ.,… Read More »
Στο επίκεντρο της παρούσας μελέτης βρίσκεται η συνάντηση των εννοιών του σκανδιναβικού μοντέλου εθνικής κάλυψης, της, προ τετραετίας, εκδηλωθείσας μεταναστευτικής και προσφυγικής κρίσης, καθώς και της μεταναστευτικής πολιτικής που χάραζαν διαχρονικά τρεις σκανδιναβικές χώρες -η Σουηδία, η Δανία και η Νορβηγία- προκειμένου να αναδειχθεί ο τρόπος διαχείρισης της κρίσης από τη σκοπιά της δοκιμασίας που τούτη έθεσε για το εκάστοτε κράτος πρόνοιας. Μολονότι σε καθεμία από τις τρεις ως άνω σκανδιναβικές χώρες, από τη δεκαετία του ’70 κι εφεξής, εντοπίστηκαν διαφοροποιημένα συστήματα υποδοχής των μεταναστών και προσφύγων, ώστε να δημιουργείται η πεποίθηση ότι η Σουηδία εκπροσωπεί τη φιλόξενη πλευρά των Σκανδιναβών, η Δανία την αφιλόξενη κι η Νορβηγία την ενδιάμεση κατάσταση, όταν η καθεμιά από αυτές ήρθε αντιμέτωπη με συνθήκες μη κανονιστικής ομαλότητας εν έτει 2015, ενεργοποιήθηκε η κοινή σκανδιναβική παράδοση προστασίας της εθνικής ταυτότητας και του εθνικού συμφέροντος, χωρίς μάλιστα τούτη να προσκρούσει σε νομικής φύσεως εμπόδια. Συνεπώς, το σκανδιναβικό κράτος πρόνοιας, άλλως «η ιερή αγελάδα» της Σκανδιναβίας, ούτε αυτοπεριορίστηκε, ούτε συρρικνώθηκε, συνεπεία της μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης, παρά συνέχισε να λειτουργεί άρτια, εκπληρώνοντας τις λειτουργίες της κοινωνικής προστασίας.
Η δρομολογημένη πλέον ολοκλήρωση της διαδικασίας συνταγματικής αναθεώρησης θέτει και πάλι επί τάπητος το ζήτημα της αξιοπιστίας της συνταγματικής πολιτικής της σημερινής κυβέρνησης. Στο παρόν άρθρο θα αποτιμηθεί αυτή η πολιτική με κριτήριο τον σεβασμό του Συντάγματος στις έως τώρα θεσμικές παρεμβάσεις της, ενώ σε επόμενο θα αξιολογηθούν τα αποτελέσματα του εν εξελίξει αναθεωρητικού διαβήματος.… Read More »
Η πρόθεση της κυβέρνησης να αλλάξει το εκλογικό σύστημα αποκτά μια κρίσιμη συνταγματική πτυχή, επειδή διασταυρώνεται με την εν εξελίξει διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος. Η προηγούμενη Βουλή διαπίστωσε την ανάγκη αναθεώρησης του άρθρου 54 παρ. 1 του Συντάγματος, «προς την κατεύθυνση», σύμφωνα με τη σχετική πρόταση της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, «καθιέρωσης αναλογικού εκλογικού συστήματος».… Read More »