The constitutional ideas of Eleftherios Venizelos and Mustafa Kemal

Summary

The article has been drafted in the framework of the Hellenic-Turkish Symposium organised by the Constitutional Law Association Aristovoulos Manessis and the University of Bosporus. It discusses the constitutional ideas of Elefhterios Venizelos and Mustafa Kemal “Atatürk”.  Both civil modernization by Eleftherios Venizelos and radical reformism by Mustafa Kemal contain a constitutional arm. In the cae of venizelism, the legal dimension is bolder, whilst in kemalist view the constitutional changes form only a part of a broader project of reform of the ottoman – Turkish society, a project aiming at configuring definitively that society as a European one. The resemblances consist in the accruing reinforcement of the executive and in the republican form of government with the abolishment of the Royalty and the Caliphate (in Turkey). Major differences consist in the political pluralism and in the different vision on the judiciary, with kemalism significantly deviating as to these topics from its European inspiration.

Περίληψη

Το άρθρο συντάχθηκε στο πλαίσιο του Ελληνοτουρκικού Συμποσίου που διοργανώθηκε από τον Όμιλο Συνταγματικού Δικαίου Αριστόβουλος Μάνεσης και το Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου. Αντικείμενό του είναι οι συνταγματικές ιδέες του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Μουσταφά Ατατούρκ. Τόσο ο αστικός εκσυγχρονισμός του Βενιζέλου, όσο και ο ριζοσπαστικός μεταρρύθμισμος του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας Ατατούρκ, είχαν συνταγματικούς βραχίονες. Στην περίπτωση του βενιζελισμού η νομική διάσταση του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος είναι εντονότερη, ενώ στην περίπτωση του κεμαλισμού οι συνταγματικές αλλαγές ήταν τμήμα μόνον ενός συνολικού σχεδίου αναμόρφωσης της οθωμανικής κοινωνίας που θα προσέδιδε οριστικά στο έθνος αυτό χαρακτηριστικά ώριμου ευρωπαϊκού κράτους. Ως ομοιότητες εντοπίζονται η προϊούσα ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας και ο ρεπουμπλικανισμός, με την ίδρυση αβασίλευτης Δημοκρατίας και στις δύο χώρες. Μείζονες διαφορές συνίστανται στον πολιτικό πλουραλισμό και στη διάφορη θεώρηση της θέσης της δικαστικής εξουσίας, με τον κεμαλισμό να απέχει σημαντικά στα σημεία αυτά από τα ευρωπαϊκά πρότυπά του.