Ακρίτας Καϊδατζής, Αναπλ. καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Α.Π.Θ.
Αφυπηρέτησε πριν λίγες μέρες ο πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου Ιωάννης Σαρμάς, μετά τη συμπλήρωση τεσσάρων ετών στη θέση, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα. Η αφυπηρέτησή του ελάχιστα απασχόλησε τη δημοσιότητα. Όπως, άλλωστε, και η τετραετής προεδρία του στο ανώτατο δημοσιονομικό δικαστήριο. Λίγοι θα είχαν ακούσει το όνομά του, αν δεν το έφερνε η πολιτική συγκυρία να υπηρετήσει για ένα μήνα ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός στο μεσοδιάστημα μεταξύ των δύο πρόσφατων βουλευτικών εκλογών.
Ήδη αυτό συνιστά έναν έπαινο. Στο σύστημά μας, καλός δικαστής είναι ο δικαστής που δεν (χρειάζεται να) γνωρίζουμε το όνομά του. Που μιλάει με το έργο του. Τις υποθέσεις που χειρίζεται και τις αποφάσεις που εκδίδει ή συμπράττει στην έκδοσή τους.
Στον Ιωάννη Σαρμά όμως αρμόζουν πολλοί έπαινοι για πολλά και διαφορετικά επιτεύγματα. Καταρχάς, καθόλου δεν πρέπει να υποτιμούμε το γεγονός ότι στην ηγεσία ενός από τα τρία ανώτατα δικαστήρια της χώρας, σε μια θέση με μεγάλη εξουσία, αναδείχθηκε ένας διανοούμενος. Πολυγραφότατος, με σημαντικό έργο σε μεγάλο εύρος επιστημονικών πεδίων, με επίκεντρο το δημόσιο δίκαιο και τη διοικητική και συνταγματική νομολογία των ελληνικών και ευρωπαϊκών δικαστηρίων. Περιορίζομαι να μνημονεύσω τον υπότιτλο του πρώτου βιβλίου του, ενός έργου που επηρέασε βαθιά αρκετούς από όσους ασχολούμαστε επιστημονικά με το δίκαιο: «Εξελικτική μελέτη των μεγάλων θεμάτων». Ο Σαρμάς μάς έδειξε ότι, για να κατανοήσουμε πώς απονέμει δικαιοσύνη ένα δικαστήριο, δεν αρκεί να δούμε τί αποφάσισε στη μία ή την άλλη υπόθεση. Πρέπει να αναδείξουμε τις νομολογιακές ροές, το πώς αντιμετωπίζει ορισμένο θέμα στη διαχρονία του.
Έπειτα, ο Σαρμάς αποτελεί τον καλύτερο πρεσβευτή της ιδέας της υπηρεσιακής κινητικότητας. Υπηρέτησε τρεις μεγάλους θεσμούς: Συμβούλιο της Επικρατείας, Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο και (ελληνικό) Ελεγκτικό Συνέδριο, όπου διήλθε όλους τους βαθμούς της ιεραρχίας μέχρι τον ανώτατο. Παντού άφησε το στίγμα του. Κάθε φορά εμπλούτιζε τη νέα θέση του με εμπειρίες από τις προηγούμενες.
Πολλά ακόμη θα μπορούσε να προσθέσει κάνεις από έναν εξαιρετικά πυκνό υπηρεσιακό βίο. Όπως, για παράδειγμα, την όχι απλώς άψογη, αλλά κυριολεκτικά υποδειγματική άσκηση των καθηκόντων του υπηρεσιακού πρωθυπουργού. Η πρωθυπουργία του θα διδάσκεται ως παράδειγμα για το πώς αντιλαμβάνεται το άρθρο 37 του Συντάγματος το ιδιαίτερο, και οπωσδήποτε ευαίσθητο, αξίωμα αυτό.
Ίσως το σημαντικό επίτευγμά του όμως είναι ότι, επί της προεδρίας του, από το Νοέμβριο του 2019, το Ελεγκτικό Συνέδριο μεταμορφώθηκε. Ως πρόεδρος, κινητοποίησε τις δυνάμεις του δικαστηρίου, το έμψυχο υλικό, δικαστές και υπαλλήλους, και τους συντόνισε σε ένα θεαματικό και ίσως πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα εγχείρημα θεσμικής ανανέωσης. Με σημαντική επιτυχία. Το Ελεγκτικό Συνέδριο εξελίχθηκε θεσμικά. Αναβαθμίστηκε ο ελεγκτικός του ρόλος, εξορθολογίστηκε η νομολογία του, εκσυγχρονίστηκε η διοίκησή του. Το έργο που έγινε είναι τεράστιο. Και φαίνεται στις λεπτομέρειες. Όπως η γλωσσική επιμέλεια και καλλιέπεια των αποφάσεων της ολομέλειας του δικαστηρίου.
Ο Ιωάννης Σαρμάς είναι ένα υπόδειγμα δημόσιου λειτουργού. Πρότυπο statesman. Του αξίζουν ο θαυμασμός μας και, κυρίως, οι ευχαριστίες μας γιατί μας έδειξε ότι ένα διαφορετικό ήθος και ύφος άσκησης δημόσιας εξουσίας είναι εφικτό.
Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 10.11.2023
