Η κωδικοποίηση της ελληνικής νομοθεσίας. Μια μεγάλη πρόκληση

Α. Η Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης (Κ.Ε.Κ.) ανασυστήθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 66 του ν. 4622/2019 «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης» (Α΄ 133) και αποτελείται από δεκατρία (13) μέλη.

Η Κ.Ε.Κ. είναι αρμόδια για την κατάρτιση κωδίκων καθώς και για την κωδικοποίηση της νομοθεσίας διαθέτοντας γενικό τεκμήριο αρμοδιότητας για την κωδικοποίηση και αναμόρφωση της νομοθεσίας.

Η διαδικασία κωδικοποίησης εκκινεί, κατά κανόνα, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων, η οποία εκδίδεται α) ύστερα από σχετικές εισηγήσεις των οικείων υπουργείων ή του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, β) ύστερα από εισήγηση της Κ.Ε.Κ..

Μέσα στο πρώτο τρίμηνο κάθε ημερολογιακού έτους, η Κ.Ε.Κ. συντάσσει και υποβάλλει προς τον Γενικό Γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων έκθεση, η οποία περιλαμβάνει αποτίμηση της προόδου των δράσεων κωδικοποίησης που έχουν αναληφθεί από την Κ.Ε.Κ., καθώς και περαιτέρω προτάσεις κωδικοποίησης και αναμόρφωσης της υφιστάμενης νομοθεσίας και βελτίωσης της λειτουργίας των δομών της καλής νομοθέτησης. Η έκθεση αυτή αναρτάται στο διαδίκτυο και διαβιβάζεται, με ευθύνη του Γενικού Γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων, στον Πρωθυπουργό και τα μέλη της Κυβέρνησης, καθώς και στον Πρόεδρο της Βουλής.

Η Κ.Ε.Κ. με τη νέα σύνθεσή της ξεκίνησε τις εργασίες στις 11 Μαΐου 2020. Στις 6 Ιουλίου 2020 ολοκλήρωσε τη σύνταξη Εγχειρίδιου Κωδικοποίησης που περιέχει τη μεθοδολογία κωδικοποίησης και τους νομοτεχνικούς κανόνες για τη σύνταξη των κωδίκων και την αναμόρφωση της νομοθεσίας, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 66 του ν. 4622/2019. Το Εγχειρίδιο αυτό έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της.

H K.E.K. στις 31 Αυγούστου 2020 ολοκλήρωσε τη σύνταξη του πρώτου ετήσιου προγράμματος κωδικοποίησης για την περίοδο 2020-2021, αλλά και τα έτη που ακολουθούν, σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 66 του ν. 4622/2019.

Ακολούθως, στις 4 Οκτωβρίου 2021 η Κ.Ε.Κ. ολοκλήρωσε τη σύνταξη του ετήσιου προγράμματος κωδικοποίησης για το έτος 2022. Επίσης, η Κ.Ε.Κ. συνέταξε την 1^η από 5 Μαΐου 2021 Έκθεσή της σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 66 του ν. 4622/2019, την οποία απέστειλε στον Γενικό Γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων. Στη συνέχεια η Κ.Ε.Κ. με την  2^η Έκθεσή της προέβη σε νέα αποτύπωση της προόδου των δράσεων κωδικοποίησης και αναμόρφωσης της υφιστάμενης νομοθεσίας καθώς και σε προτάσεις νέων κωδικοποιήσεων.

Η Κ.Ε.Κ. εντάσσεται τυπικά στη διοικητική οργάνωση του Κράτους. Αποτελεί  διοικητικό θεσμό που συστήθηκε στον Πρωθυπουργό αρχικά με τον ν. 3133/2003 και λειτουργεί έκτοτε συνεχώς μέχρι σήμερα. Ακολουθεί ήδη κανόνες πλήρους διαφάνειας, δεδομένου, εκτός των άλλων, ότι το συνολικό έργο της Κ.Ε.Κ. αναρτάται στο διαδίκτυο και είναι  έτσι προσιτό στους πολίτες.

Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι θα ήταν σκόπιμη η παρουσίαση της  εκάστοτε ετήσιας Έκθεσης της Κ.Ε.Κ. στη Βουλή. Και τούτο γιατί αποτελεί υποχρέωση για τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής η ενημέρωση του Λαού  μέσω της λαϊκής αντιπροσωπείας για το έργο της, αλλά και για τα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει. Μέρος άλλωστε του κωδικοποιητικού έργου της Επιτροπής προωθείται εκάστοτε στη Βουλή, όταν πρόκειται να πάρει τη μορφή κωδικοποιητικού τυπικού νόμου. Οι παρατηρήσεις καθώς και οι προτάσεις της Κ.Ε.Κ. σε σχέση με το κωδικοποιητικό της έργο  θα ήταν ασφαλώς χρήσιμες στους βουλευτές για την άσκηση του δικού τους έργου.

Πρέπει να επισημανθεί εξαρχής ότι τα μέλη της Κ.Ε.Κ. λειτουργούν με πλήρη ανεξαρτησία γνώμης, με βάση την επιστημονική τους και μόνο συγκρότηση, μη υποκείμενοι σε οποιαδήποτε κομματική, γενικότερα πολιτική ή άλλη σκοπιμότητα. Το έργο τους είναι καθαρά νομικό και αποβλέπει στην αρτιότητα του εν κωδικοποιητικού τους έργου για το οποίο είναι υπεύθυνοι. Η Κ.Ε.Κ. λειτουργεί κατά βάση με γνώμονα το Εγχειρίδιο Κωδικοποίησης, προσαρμοζόμενη πάντως στις ειδικότερες απαιτήσεις της επιμέρους κωδικοποιητικής διαδικασίας.

 

         Β. Το πρόβλημα της χώρας σχετικά με την πολυνομία και την κακονομία της είναι γνωστό. Το ζήτημα είναι τι κάνει η Πολιτεία για να αντιμετωπίσει μια διαχρονική κατάσταση που δυσχεραίνει τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, όταν δεν συμβάλλει στη διαφθορά στους κόλπους της, οδηγεί σε καθυστέρηση της απονομής της δικαιοσύνης και σε ανασφάλεια δικαίου ως προς τις συναλλαγές και τις επενδύσεις. Ένας από τους τρόπους για να αντιμετωπισθεί το μείζον αυτό πρόβλημα είναι η αποτελεσματική προώθηση της κωδικοποίησης της νομοθεσίας με βάση τις εν γένει αρχές της καλής νομοθέτησης.

Η κωδικοποίηση της νομοθετικών κειμένων στη χώρα μας αποτελεί δυστυχώς την εξαίρεση. Οι περισσότερες κωδικοποιήσεις που έχουν διενεργηθεί συνδέονται με θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο δεν εμπίπτει, σύμφωνα με τους ορισμούς του νόμου,  στην  αρμοδιότητα της Κ.Ε.Κ.  Και εκεί όμως η παραγωγή κωδικοποιητικών κειμένων δεν είναι  εκ προοιμίου ακώλυτη, αφού οι αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες δεν διακρίνονται συχνά για την προς τούτο  επάρκειά τους. Δικαστές, πανεπιστημιακοί καθηγητές και δικηγόροι καλύπτουν παραδοσιακά το κενό. Στα υπόλοιπα Υπουργεία η κατάσταση είναι εξόχως προβληματική. Οι ίδιοι οι αρμόδιοι υπάλληλοι δεν είναι κάποτε σε θέση να βεβαιώσουν αν ένα νομοθετικό κείμενο βρίσκεται ακόμα σε ισχύ ή αν αντικαταστάθηκε στο διάβα του χρόνου  σιωπηρά από κάποιο άλλο. Υπάρχουν νόμοι, κυρίως παλαιοί, αλλά και νεότεροι που δεν εφαρμόζονται γιατί έχουν ατονήσει (!), σύμφωνα με την τρέχουσα, θεσμικά απαράδεκτη διοικητική ορολογία, ενώ κάποιοι καθώς αγνοούνται από το κυρίως αρμόδιο Υπουργείο, υποδεικνύονται από τα συναρμόδια Υπουργεία ! Για να μην μιλήσει κανείς για τον μέσο δημόσιο υπάλληλο, ο οποίος έχει την κακή συνήθεια να εφαρμόζει τους νεότερους νόμους μόνον όταν αυτοί του γνωστοποιηθούν επισήμως με τη μορφή Εγκυκλίου! Είναι βέβαια δύσκολο να καταπολεμηθεί στη χώρα μας η αρχή της αδράνειας ακόμα και για το αυτονόητο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις δυσκολίες που είχα αντιμετωπίσει και προσωπικά στο παρελθόν προκειμένου, για την καταπολέμηση της πανθομολογούμενης διαφθοράς, να προωθηθεί στη Βουλή και να ψηφισθεί το 2012 το νέο τότε αυστηρό πειθαρχικό των δημοσίων υπαλλήλων(ν.4057/2012), ενώ με θλίψη μου στη συνέχεια πληροφορήθηκα  τις νομοθετικές τροποποιήσεις  που ακολούθησαν και  αλλοίωσαν σε κάποια έκταση το αρχικό του περιεχόμενο

Η Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης, από το 2003 που  άρχισε να λειτουργεί, προέβη σε ορισμένες κωδικοποιητικές εργασίες, ενώ άλλες, πολύ περισσότερες, ουδέποτε περατώθηκαν, κυρίως γιατί η Πολιτεία έπαυσε να καταβάλλει τη νόμιμη αποζημίωση στα μέλη της !  Το συνολικό έργο υπήρξε έτσι σε όγκο πενιχρό και για τον πρόσθετο λόγο ότι η Κ.Ε.Κ., παρά το γεγονός ότι απαρτιζόταν από αξιόλογους επιστήμονες, προωθούσε το έργο της με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς, επιχειρώντας, αυτή η ίδια να προβαίνει εκ του μηδενός στο κωδικοποιητικό   έργο, αν και με τη συνεργασία υπηρεσιακών παραγόντων των Υπουργείων. Έτσι για 17 περίπου χρόνια από τη σύστασή της μέχρι το 2020 ολοκληρώθηκαν μόνο 10 κωδικοποιητικά κείμενα, εκ των οποίων μόνο τα 6 πήραν τη μορφή τυπικού νόμου ή προεδρικού διατάγματος.

Ο τρόπος παραγωγής του κωδικοποιητικού έργου άλλαξε ριζικά με την παρούσα σύνθεση της Κ.Ε.Κ. Το έργο της κωδικοποίησης συντελείται πλέον σε δύο φάσεις. Κατά την πρώτη φάση συντάσσεται προσχέδιο κωδικοποίησης από επιτροπές του αρμόδιου Υπουργείου ή από εξωτερικούς συνεργάτες – αναδόχους που εργάζονται υπό την εποπτεία και κατεύθυνση του αντίστοιχου μέλους της Κ.Ε.Κ. που ορίζεται ως εισηγητής – σύνδεσμος. Η εργασία, ήδη από την πρώτη αυτή φάση, στηρίζεται στις αρχές κωδικοποίησης που έχει διαμορφώσει η ίδια η Κ.Ε.Κ.. Μετά τη σύνταξη του προσχεδίου κώδικα όλα τα προβλεπόμενα κείμενα από το εξαιρετικά αναλυτικό Εγχειρίδιο Κωδικοποίησης προωθούνται στη Κ.Ε.Κ. για την τελική τους επεξεργασία, η οποία χωρεί με τη συμμετοχή και των εκπροσώπων των Υπουργείων ή των αναδόχων. Με τον τρόπο εργασίας αυτόν η εν γένει διαδικασία κωδικοποίησης επιταχύνεται σημαντικά σε σχέση με την εφαρμοζόμενη από την Κ.Ε.Κ. στο παρελθόν. Η διάρκεια βέβαια  ολοκλήρωσης της κωδικοποιητικής εργασίας από την Κ.Ε.Κ. εξαρτάται εκάστοτε από τον όγκο αλλά και την ποιότητα της προηγηθείσας προεργασίας από τα αρμόδια Υπουργεία ή τους αναδόχους. Οι συνεδριάσεις της Κ.Ε.Κ. για κάθε κωδικοποιητική εργασία είναι συνήθως αρκετές και η εργασία που γίνεται είναι εξονυχιστική. Τα προωθούμενα στην Κ.Ε.Κ. προς τελική διαμόρφωση κείμενα είναι κάποιες φορές αρκετά ατελή και τούτο προκαλεί ιδιαίτερες δυσχέρειες στην τελική επεξεργασία. Άλλες φορές τα συντασσόμενα κείμενα είναι σχετικά επαρκή, με αποτέλεσμα το τελικό κείμενο να διαμορφώνεται ταχύτερα. Κάποτε, προϋπόθεση της σωστής κωδικοποίησης είναι η επί της ουσίας αναμόρφωση ορισμένων διατάξεων που αποτελεί επίσης αρμοδιότητα της Κ.Ε.Κ. Εκεί οι προβληματισμοί είναι περισσότερο έντονοι. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αναμόρφωση προηγείται της κωδικοποίησης και κατά τον νόμο ακολουθείται η συνήθης κοινοβουλευτική διαδικασία. Κατά τα λοιπά, για την κωδικοποίηση χρησιμοποιείται η διαδικασία περί κωδίκων, όπως αυτή προσδιορίζεται στο Σύνταγμα και τον Κανονισμό της Βουλής.

Η Κ.Ε.Κ. αποτελείται ήδη από επίτιμους ανώτατους δικαστές, πανεπιστημιακούς καθηγητές εν ενεργεία και ομότιμους, μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, επίτιμα και εν ενεργεία και δικηγόρους. Η Επιτροπή δεν λειτουργεί σε καθημερινή βάση, αφού τα περισσότερα από τα μέλη της έχουν άλλες κύριες επαγγελματικές απασχολήσεις, λόγω της ασήμαντης αποζημίωσης που καταβάλλεται σε αυτά. Οι εισηγητές – σύνδεσμοι πάντως της Κ.Ε.Κ. είναι σε διαρκή επαφή με τα αντίστοιχα Υπουργεία ή τους αναδόχους, καθώς κατευθύνουν και επιστατούν το παραγόμενο εκεί  έργο της σύνταξης  του αρχικού σχεδίου κωδικοποίησης.

Στόχος της Κ.Ε.Κ. είναι η κωδικοποίηση του συνόλου της ελληνικής νομοθεσίας, κάτι που φαντάζει εξαιρετικά φιλόδοξο και δυσχερές, είναι όμως απολύτως αναγκαίο. Η Χώρα έχει πολύ καθυστερήσει στον τομέα αυτό. Οι κωδικοποιήσεις της νομοθεσίας  πρέπει να γίνουν κατά Υπουργείο ή έστω κατά Γενική Γραμματεία. Χρειάζεται επιμονή, υπομονή, σωστή οργάνωση, μεγάλη εργατικότητα εκ μέρους όλων των εμπλεκόμενων προσώπων, υψηλή ποιότητα των παραγόμενου έργου, διάθεση των απαραίτητων πόρων σε επίπεδο υπουργείων αλλά και σε επίπεδο Κ.Ε.Κ. και διαρκής πολιτική βούληση για την εκκίνηση και διαρκή προώθηση του έργου της κωδικοποίησης από τα οικεία Υπουργεία. Σημαντικός είναι για το τελευταίο ο ρόλος του Γενικού Γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών θεμάτων της Προεδρίας της Κυβέρνησης. Η Κ.Ε.Κ. κατά τα δύο τελευταία χρόνια παρήγαγε σημαντικότατο έργο. Συγκεκριμένα έχει εκπονήσει μέχρι τώρα τις παρακάτω 10 κωδικοποιήσεις (8 νομοθετικές και 2 διοικητικές):

1) Τον Κώδικα της νομοθεσίας για την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική στον νησιωτικό χώρο και για τον μηχανισμό εφαρμογής, την κρατική εποπτεία και τους γενικούς όρους υλοποίησης του Μεταφορικού Ισοδυνάμου (Αρμοδιότητα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής). Κυρώθηκε με τον ν. 4832/2021.

2) Τον Κώδικα για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς (Αρμοδιότητα Υπουργείου Πολιτισμού κα Αθλητισμού). Κυρώθηκε με τον ν.4858/2021. Κωδικοποιήθηκε σχεδόν η μισή νομοθεσία του εν λόγω Υπουργείου.

3) Τον Κώδικα διοικητικών διαδικασιών της Ελληνικής Αστυνομίας (Αρμοδιότητα Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη). Κυρώθηκε με το π.δ. 103/2021.

4) Τη νομοθεσία για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και των συνασπισμών κομμάτων από το κράτος, τα έσοδα, τις δαπάνες και τον έλεγχο των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων, των συνασπισμών κομμάτων και των υποψήφιων ή/ και αιρετών της Βουλής των Ελλήνων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και την προεκλογική προβολή τους (Αρμοδιότητα Υπουργείου Εσωτερικών). Κυρώθηκε με το π.δ. 15/2022.

5) Τη διοικητική κωδικοποίηση της τουριστικής νομοθεσίας. Πρόκειται για σημαντικότατο έργο που για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε στη χώρα, πολύ χρήσιμο για όλους όσοι ασχολούνται με κάποιο τρόπο με τα θέματα του τουρισμού (Αρμοδιότητα Υπουργείου Τουρισμού).

6) Τη διοικητική κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την ψυχική υγεία (Αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας).

7) Τη νομοθεσία για την είσπραξη των δημόσιων εσόδων (Νέα κωδικοποίηση του Κ.Ε.Δ.Ε.) (Αρμοδιότητα του Υπουργείου Οικονομικών).Έχει προταθεί από την Κ.Ε.Κ. για ψήφιση από τη Βουλή. Προηγήθηκε η ψήφιση σχετικής τροπολογίας, με την οποία αναμορφώθηκαν μεμονωμένες ρυθμίσεις.

8) Τον Κώδικα νομοθεσίας για τις θαλάσσιες ενδομεταφορές και τα δικαιώματα των επιβατών (Αρμοδιότητα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής). Κυρώθηκε με τον ν. 4948/2022.

9) Τον Κώδικα της νομοθεσίας που αφορά την υποδοχή, τη διεθνή προστασία πολιτών τρίτων χωρών και ανιθαγενών και την προσωρινή προστασία σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων αλλοδαπών (Αρμοδιότητα Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου). Κυρώθηκε με τον ν. 4939/2022. Πρόκειται περίπου για τη μισή νομοθεσία του εν λόγω Υπουργείου.

10) Τον Κώδικα Φορολογικής διαδικασίας (Νέα κωδικοποίηση) που είναι και αυτός έτοιμος προς ψήφιση από τη Βουλή(Αρμοδιότητα του Υπουργείου Οικονομικών).

Εκτός από τους παραπάνω Κώδικες σε όλα σχεδόν τα Υπουργεία βρίσκονται σε εξέλιξη  κωδικοποιήσεις, για την πρόοδο των οποίων γίνεται σύντομη μνεία πιο κάτω :

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ:

–        Κωδικοποίηση διατάξεων για τον Φ.Π.Α.

–        Κωδικοποίηση διατάξεων για τα τέλη και τα λοιπά έμμεσα φορολογικά βάρη.

–        Κωδικοποίηση διατάξεων για τον Ε.Ν.Φ.Ι.Α. και τη φορολογία μεταβίβασης ακινήτων, φορολογία κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και τυχερών παιγνίων.

–        Κωδικοποίηση διατάξεων του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας.

–        Κωδικοποίηση διατάξεων του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα.

Έχουν συσταθεί και λειτουργούν επιτροπές με σκοπό  τη νομοθετική κωδικοποίηση των παραπάνω αντικειμένων. Έχει επίσης συσταθεί επιτροπή για τη διοικητική κωδικοποίηση της νομοθεσίας που αφορά την άμεση φορολογία.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ:

Προωθείται η αναθεώρηση και όχι η κωδικοποίηση της νομοθεσίας για τις δημόσιες επενδύσεις, η οποία έχει ανατεθεί από το Υπουργείο σε εξωτερικό ανάδοχο.

Δεν υπάρχει πρόοδος σχετικά με την κωδικοποίηση της νομοθεσίας για τις ιδιωτικές επενδύσεις.

Έχει υπάρξει πρόοδος σχετικά με την κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την προστασία του καταναλωτή. Η σχετική επιτροπή που έχει συσταθεί στο Υπουργείο έχει διενεργήσει μέρος των σχετικών προπαρασκευαστικών εργασιών κωδικοποίησης. Αναμένεται η περάτωσή τους μέχρι το τέλος του έτους.

Έχει υπάρξει ενδιαφέρον για την κωδικοποίηση της νομοθεσίας της Γενικής Γραμματείας Καινοτομίας.

Τέλος, δεν έχει ουσιαστικά ενεργοποιηθεί η κωδικοποιητική διαδικασία για την γένει νομοθεσία που αφορά το εμπόριο.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ:

Έχει εισαχθεί στην Κ.Ε.Κ. για επεξεργασία το προσχέδιο του Κώδικα νομοθεσίας που αφορά τη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (Λ.Α.Ε.Δ.) και τις Λέσχες του Στρατού Ξηράς προς έλεγχο και τελική επεξεργασία.

Εκπονείται προσχέδιο Κώδικα της νομοθεσίας που αφορά τα Μετοχικά Ταμεία του Στρατού, του Ναυτικού και της Αεροπορίας και τους αντίστοιχους ειδικούς λογαριασμούς.

Έχει αρχίσει η σύνταξη προσχεδίου Κώδικα της νομοθεσίας που αφορά την παροχή υγειονομικής περίθαλψης από τα στρατιωτικά νοσοκομεία σε όλους τους δικαιούχους, στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και τρίτους.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ:

Έχει σχεδόν ολοκληρωθεί σε επίπεδο Υπουργείου η σύνταξη προσχεδίου Κώδικα που αφορά τη δομή και την οργάνωση της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και έχει αρχίσει η σύνταξη του δεύτερου προσχεδίου Κώδικα που αναφέρεται στο προσωπικό της εν λόγω εκπαίδευσης.

Τείνει επίσης να ολοκληρωθεί η σύνταξη προσχεδίου Κώδικα της νομοθεσίας που αφορά την Εκκλησία της Ελλάδας, την Εκκλησία της Κρήτης και τις Ιερές Μητροπόλεις Δωδεκανήσου. Θα ακολουθήσει η κωδικοποίηση της νομοθεσίας για το Ισλαμικό Τέμενος.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ:

Η έναρξη της σύνταξης προσχεδίου Κώδικα της εργατικής νομοθεσίας έχει εκκινήσει, αλλά δεν έχει ακόμα προωθηθεί ενώπιον της Κ.Ε.Κ. Προωθείται με ταχύτερους ρυθμούς η  διαδικασία κωδικοποίησης της νομοθεσίας αρμοδιότητας Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας. Τέλος, έχει ολοκληρωθεί ο ανοιχτός δημόσιος διαγωνισμός για την εκκίνηση, σε πρώτη φάση, της διοικητικής κωδικοποίησης της νομοθεσίας για την κοινωνική ασφάλιση.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ:

Έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από πλευράς Υπουργείου για την έναρξη της διαδικασίας κωδικοποίησης της νομοθεσίας που αφορά τα δημόσια νοσοκομεία και το υπηρεσιακό καθεστώς των εργαζόμενων στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ:

Το Υπουργείο υπό την επίβλεψη της Κ.Ε.Κ. ασχολείται και πάλι με την κωδικοποίηση της δασικής νομοθεσίας, ενόψει των ατελειών της κωδικοποιητικής προσπάθειας που είχε αναληφθεί παλαιότερα. Προς το παρόν έχει συσταθεί στο Υπουργείο επιτροπή για την επικαιροποίηση της κωδικοποίησης. Αντιμετωπίζεται και το ενδεχόμενο νομοθετικής πρωτοβουλίας για την αντικατάσταση ορισμένων  διατάξεων που θεωρούνται παρωχημένες.

Στο Υπουργείο έχει επίσης συσταθεί ειδική νομοπαρασκευαστική ομάδα εργασίας για τη σύνταξη νέου Κώδικα χωροταξίας και πολεοδομίας, η οποία δεν έχει ακόμα περατώσει το έργο της.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ:

Η σύνταξη προσχεδίου κωδικοποίησης της νομοθεσίας του Υπουργείου έχει ανατεθεί σε ανάδοχο. Πρόσφατα απεστάλη στην Κ.Ε.Κ. προς επεξεργασία προσχέδιο κωδικοποιητικού προεδρικού διατάγματος που αφορά τη δεοντολογία, την αξιολόγηση, τις ηθικές αμοιβές και το πειθαρχικό δίκαιο του αστυνομικού προσωπικού.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ:

Μετά την κωδικοποίηση της νομοθεσίας που αφορά την πολιτιστική κληρονομιά, έχει  συσταθεί και λειτουργεί στο Υπουργείο ομάδα εργασίας για την κωδικοποίηση της νομοθεσίας που αφορά τον σύγχρονο πολιτισμό. Αυτή η ομάδα εργασίας, στην οποία μετέχουν  Πάρεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας και υπηρεσιακοί παράγοντες, προγραμματίζει, σε συνεργασία με την αρμόδια σύνδεσμο της Κ.Ε.Κ., να ολοκληρώσει το έργο της εντός του τρέχοντος έτους.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ:

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών έχει συσταθεί στο Υπουργείο ομάδα εργασίας για την εκτέλεση των προπαρασκευαστικών εργασιών της κωδικοποίησης της νομοθεσίας που αφορά την εκλογή βουλευτών. Η ομάδα εργασίας έχει προωθήσει αρκετά, αλλά δεν έχει ακόμα περατώσει το έργο της.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΣΥΛΟΥ:

Μετά την ολοκλήρωση από την Κ.Ε.Κ. της επεξεργασίας  του σχεδίου Κώδικα που περιέχει τη νομοθεσία για την υποδοχή και τη διεθνή προστασία των πολιτών τρίτων χωρών και ανιθαγενών και την προσωρινή προστασία σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων αλλοδαπών και την κύρωσή του με τον ν. 4939/2022, το Υπουργείο προτίθεται να συντάξει προσχέδιο Κώδικα που θα αφορά τη νομοθεσία της νόμιμης μετανάστευσης. Υπάρχουν όμως και σκέψεις για τη θέσπιση νέων διατάξεων για το τελευταίο αντικείμενο.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ:

Από το Αυτοτελές Τμήμα Διοικητικών Κωδικοποιήσεων-Ραπτάρχης του Υπουργείου προωθείται η διαρκής διοικητική κωδικοποίηση της εν γένει νομοθεσίας που αφορά την πανδημία του COVID-19. Σκόπιμη θα ήταν η διαρκής συνεργασία του εν λόγω Τμήματος με την Κ.Ε.Κ.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ:

Οι θεματικές ενότητες που προτείνεται από την Κ.Ε.Κ. να κωδικοποιηθούν αφορούν τόσο τις οδικές επιβατικές μεταφορές  όσο και τις οδικές εμπορευματικές μεταφορές. Πρόκειται επίσης να κωδικοποιηθούν και οι διατάξεις που αφορούν τις υποδομές. Πρόσφατα συστάθηκε επιτροπή για τον ειδικότερο προσδιορισμό του συνόλου των προς κωδικοποίηση διατάξεων.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ :

Το Υπουργείο αυτό επέδειξε ιδιαίτερη δραστηριότητα ως προς την κωδικοποίηση της νομοθεσίας του με την ενεργό συμμετοχή των αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων του. Ολοκληρώθηκε, όπως σημειώθηκε, η κατάρτιση του προσχεδίου Κώδικα και ο τελικός έλεγχος από την Κ.Ε.Κ. τόσο της θεματικής ενότητας που αφορά την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική στο νησιωτικό χώρο και για τον μηχανισμό εφαρμογής, την κρατική εποπτεία και τους γενικούς όρους υλοποίησης του Μεταφορικού Ισοδυνάμου όσο και εκείνης που αφορά τις θαλάσσιες ενδομεταφορές και τα δικαιώματα των επιβατών και οι σχετικοί Κώδικες έχουν ήδη ψηφισθεί από τη Βουλή.

Έχει προωθηθεί επίσης αρκετά η κωδικοποίηση, σε αρχικό στάδιο, των διατάξεων που αφορούν τα θέματα του προσωπικού του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής καθώς και εκείνων που αναφέρονται στην οργάνωση και εκμετάλλευση λιμένων, λιγότερο δε εκείνων που αφορούν τη ναυτική εργασία και την εκπαίδευση των ναυτικών. Στο Υπουργείο έχουν συσταθεί και λειτουργούν σχετικές επιτροπές.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ :

Με πρόσφατη απόφαση του Υπουργού συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας για την εκτέλεση των προπαρασκευαστικών εργασιών για την κωδικοποίηση της νομοθεσίας αρμοδιότητας του εν λόγω Υπουργείου.

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ:

Υπό τη διαρκή εποπτεία και έλεγχο της Κ.Ε.Κ. ολοκληρώθηκε, για πρώτη φορά, η διοικητική κωδικοποίηση του συνόλου της τουριστικής νομοθεσίας, στην οποία συμπεριελήφθησαν και οι διατάξεις του τελευταίου ν. 4875/ 2021. Θα πρέπει να ακολουθήσει και η αντίστοιχη νομοθετική κωδικοποίησή τους, προκειμένου η Χώρα μας να αποκτήσει Τουριστικό Κώδικα, όπως έχουν ήδη πράξει άλλες (ανταγωνιστικές) τουριστικές ευρωπαϊκές χώρες.

 

Διοικητική κωδικοποίηση της νομοθεσίας που αφορά τα Άτομα με Αναπηρία:

Η Κ.Ε.Κ. πρότεινε και ο Γενικός Γραμματέας Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων ενέκρινε την εκκίνηση, σε πρώτη φάση,  της διοικητικής κωδικοποίησης της νομοθεσίας για τα Άτομα με Αναπηρία, η οποία ανατέθηκε σε ομάδα εργασίας  που λειτουργεί στον Υπουργό Επικρατείας κ. Γ. Γεραπετρίτη. Τα μέλη της ομάδας εργασίας συγκέντρωσαν από όλα τα Υπουργεία και για πρώτη φορά  τον μεγάλο όγκο των τυπικών νόμων, των κανονιστικών πράξεων, των εγκυκλίων και της υπό ενσωμάτωση ενωσιακής νομοθεσίας που αφορούν τα Α.με.Α. Αναμένεται ήδη η τελική επεξεργασία των σχετικών κειμένων από την εν λόγω ομάδα εργασίας σύμφωνα με τις οδηγίες της Κ.Ε.Κ.

 

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:

Προγραμματίζεται η εκκίνηση της διαδικασίας κωδικοποίησης της νομοθεσίας αρμοδιότητας αυτής της Γενικής Γραμματείας. Στην κωδικοποίηση θα περιληφθούν ιδίως οι διατάξεις για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση.

 

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΝΕΩΝ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ:

Η Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης έχει προτείνει εκτός από την περάτωση των κωδικοποιήσεων που ήδη έχουν εκκινήσει και τις πιο κάτω νέες κωδικοποιήσεις ανά Υπουργείο:

1)      Κωδικοποίηση του συνόλου νομοθεσίας του Υπουργείου Εξωτερικών σε ένα κείμενο. Σε πρώτη φάση είναι αναγκαίο να κωδικοποιηθεί ιδίως η προξενική νομοθεσία,

2)      Κωδικοποίηση της νομοθεσίας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων που αφορά κυρίως την εισαγωγή υποψηφίων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς και εκείνη που αφορά την ίδια την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η τελευταία πάντως ρυθμίζεται ήδη κατά βάση με τον νέο ν.4957/2022( Α΄141),

3)      Κωδικοποίηση της νομοθεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων,

4)      Κωδικοποίηση της νομοθεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού που αφορά εν γένει τον αθλητισμό,

5)      Κωδικοποίηση της νομοθεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών που αναφέρεται στην κατάσταση των μονίμων δημοσίων υπαλλήλων, των μονίμων υπαλλήλων των Ο.Τ.Α. και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και της νομοθεσίας των με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου υπαλλήλων του δημοσίου και των λοιπών ως άνω νομικών προσώπων,

6)      Κωδικοποίηση της νομοθεσίας αρμοδιότητας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης,

7)      Κωδικοποίηση της νομοθεσίας αρμοδιότητας της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης,

8)      Κωδικοποίηση της νομοθεσίας της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας,

9)      Κωδικοποίηση της νομοθεσίας αρμοδιότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων που αφορά την γένει αδειοδότηση των επιχειρήσεων,

10)    Κωδικοποίηση της νομοθεσίας αρμοδιότητας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας που αφορά κυρίως την κατάσταση των αξιωματικών και των υπαξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων, και

11)    Κωδικοποίηση της νομοθεσίας που διέπει εν γένει τις Ανεξάρτητες Αρχές.

 

Γ.      Παρατηρήσεις και προτάσεις:

1. Το αναληφθέν έργο της κωδικοποίησης του συνόλου της νομοθεσίας αποτελεί εγχείρημα ιδιαίτερα φιλόδοξο, αλλά και απολύτως αναγκαίο ενόψει της κατά βάση χαοτικής διάρθρωσης της νομοθεσίας στη Χώρα. Είναι απαραίτητη προς τούτο η διαρκής μέριμνα των πολιτικών προϊσταμένων των Υπουργείων για την εκκίνηση αλλά και τη διαρκή εκτέλεση της κωδικοποιητικής προδικασίας, δεδομένου ότι κατά το αρχικό της στάδιο αυτή συντελείται από τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες ή τους εξωτερικούς αναδόχους υπό την εποπτεία των  μελών της Κ.Ε.Κ. που ορίζονται εκάστοτε ως εισηγητές – σύνδεσμοι. Σημαντική είναι και η σημασία της απρόσκοπτης συνεργασίας των εν λόγω συντακτών των αρχικών σχεδίων κωδικοποίησης με την Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης, κατά το τελικό στάδιο της επεξεργασίας των σχεδίων κωδικοποίησης, δεδομένου ότι τα προωθούμενα σε αυτήν κείμενα δεν διακρίνονται πάντοτε για τη νομοτεχνική και όχι μόνο αρτιότητά τους.
2. Οι κωδικοποιήσεις των κανόνων δικαίου είναι είτε διοικητικές είτε νομοθετικές. Οι πρώτες, καθώς δεν έχουν οι ίδιες νομοθετικό χαρακτήρα, είναι ευχερέστερες, αφού με αυτές απλώς κατατατάσσονται, κατά χρονολογική σειρά, ενδεχομένως και κατά αντικείμενο, οι υφιστάμενοι κανόνες δικαίου που αφορούν συγκεκριμένη νοηματική κανονιστική ενότητα. Αποβλέπουν κυρίως σε εσωτερική χρήση μιας δημόσιας υπηρεσίας, είναι όμως χρήσιμες και στους πολίτες. Για αυτό και πρέπει να γίνονται ευρύτερα γνωστές. Είναι απορίας άξιο  πως, τόσα χρόνια, τα Υπουργεία και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου δεν έχουν φροντίσει να διαθέτουν άτυπες, έστω, διοικητικές κωδικοποιήσεις της νομοθεσίας τους, κάτι που θα διευκόλυνε ιδιαίτερα ακόμα και την τρέχουσα διοικητική λειτουργία. Κάποιες εξαιρέσεις οφείλονται αποκλειστικά στο προσωπικό ενδιαφέρον ορισμένων ικανών και φιλότιμων υπαλλήλων που πάντα υπάρχουν στη δημόσια υπηρεσία. Το νομοθετικό χάος στα Υπουργεία κυρίως ( και όχι μόνο, βλ. ενδεικτικά την κακή νομοθέτηση στους παλαιούς Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης που ακόμα εν πολλοίς επιβιώνει) θα μπορούσε, έστω διοικητικά, να είχε αποφευχθεί. Πολιτική όμως βούληση δεν υπήρξε διαχρονικά και η αδιαφορία των περισσότερων υπαλλήλων την συνόδευσε. Ευτυχώς κάτι αρχίζει να αλλάζει τελευταία στον τομέα αυτό. Χρειάζεται όμως διαρκής εγρήγορση, γιατί η διοικητική ακινησία στο δημόσιο έχει βαθιές ρίζες. Η νοοτροπία της αδράνειας και της ελάχιστης δυνατής προσπάθειας είναι βαθιά ριζωμένη σε πολλούς υπαλλήλους, ενώ και η πολιτική εξουσία μάλλον αδιαφορεί για τη μικρή  διοικητική καθημερινότητα.

Η νομοθετική κωδικοποίηση, από την άλλη πλευρά, αποτελεί, οπωσδήποτε, την επιθυμητή εξέλιξη κάθε διοικητικής κωδικοποίησης. Έχει νομοθετική ισχύ και διαθέτει κατά τεκμήριο μείζονα δημοσιότητα, αφού οι ρυθμίσεις της δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Παίρνει τη μορφή τυπικού νόμου ή προεδρικού διατάγματος ανάλογα με το αντικείμενο των κωδικοποιητικών ρυθμίσεων. Συνήθως, οι πιο σημαντικές κωδικοποιητικές ρυθμίσεις ακολουθούν τον τύπο του κωδικοποιητικού νόμου, σύμφωνα με την ειδική διαδικασία που ορίζει το Σύνταγμα και ο Κανονισμός της Βουλής και οι λοιπές εκείνη του προεδρικού διατάγματος. Δεν απαιτείται βέβαια πάντα να προηγείται χρονικά η διοικητική κωδικοποίηση της νομοθετικής. Αντιθέτως θα ήταν προτιμητέο όλες οι κωδικοποιήσεις να είχαν από την αρχή νομοθετικό χαρακτήρα. Θα μπορούσε έτσι να αποφευχθεί η εν μέρει διπλή δουλειά από τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες, τους αναδόχους και την Κ.Ε.Κ. και το συνολικό έργο θα έπαιρνε συντομότερα την τελική του μορφή.

3. Η ταχύτητα αλλά και η ποιότητα του έργου της κωδικοποίησης εξαρτάται κατά πολύ από τον τρόπο εργασίας στα Υπουργεία, αφού εκεί συνήθως συντάσσεται το αρχικό προσχέδιο κάθε κωδικοποίησης, επί του οποίου θα γίνει στη συνέχεια η τελική επεξεργασία από την Κ.Ε.Κ. Θα πρέπει να αναπτυχθεί μεταξύ των στελεχών τους κωδικοποιητική νοοτροπία, αλλά και να υπάρχει η αναγκαία προς τούτο εξειδίκευση. Οι αρμόδιοι δημόσιοι υπάλληλοι αλλά και οι μετακλητοί υπάλληλοι που ασχολούνται εκάστοτε με την κωδικοποίηση επικαλούνται συνήθως φόρτο άλλης εργασίας, όταν τους επισημαίνεται η ανάγκη έναρξης ή προώθησης των κωδικοποιητικών εργασιών. Και τούτο είναι συχνά αληθινό, αφού δεν προβλέπεται στη δημόσια διοίκηση η ανάθεση σε υπαλλήλους του κωδικοποιητικού έργου, ως αποκλειστική απασχόληση, έστω και για ένα περιορισμένο χρόνο. Η κωδικοποίηση τα νομοθεσίας θεωρείται μάλλον πάρεργο και συνήθως καταλαμβάνει χαμηλή βαθμίδα στον πίνακα των προτεραιοτήτων ενός Υπουργείου ή ενός δημόσιου νομικού προσώπου. Αυτή η κατάσταση πρέπει να αλλάξει. Είναι αναγκαία προς τούτο η κατάρτιση από το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης εξειδικευμένου προσωπικού που θα ασχολείται στη συνέχεια, αν είναι δυνατόν και αποκλειστικά, με το αντικείμενο αυτό. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή από τα Υπουργεία των εξωτερικών συνεργατών-αναδόχων. Δεν είναι δεδομένο ότι ένα δικηγορικό γραφείο, ανεξάρτητα από την ικανότητα των νομικών που το αποτελούν, είναι σε θέση πάντοτε να προωθήσει σωστά ένα κωδικοποιητικό έργο. Η επιλογή των εξωτερικών συνεργατών- αναδόχων  θα πρέπει να γίνεται κυρίως με βάση την εξειδίκευσή τους αλλά και την προηγούμενη εμπειρία τους σε νομοπαρασκευαστικό-κωδικοποιητικό έργο.
4. Τελικός στόχος της κωδικοποίησης είναι η συμπερίληψη σε αυτή του συνόλου της ελληνικής νομοθεσίας. Σε πρώτη φάση θα πρέπει να κωδικοποιηθεί η νομοθεσία που αφορά κάθε Γενική ή Ειδική Γραμματεία Υπουργείου και στη συνέχεια, θα ακολουθήσει η κωδικοποίηση του συνόλου της νομοθεσίας κάθε Υπουργείου. Παράλληλα πρέπει να κωδικοποιηθεί η νομοθεσία κάθε νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Είναι ακόμα ανάγκη, μετά την ολοκλήρωση κάθε μεγάλης ή μικρής σε όγκο κωδικοποίησης, οι μελλοντικές νομοθετικές τροποποιήσεις που αναφέρονται στην ύλη που κωδικοποιήθηκε να εντάσσονται οργανωτικά στον αντίστοιχο Κώδικα με ρητή τροποποίησή του και όχι οι νέες ρυθμίσεις να διασπείρονται σε διατάξεις που είναι ασύνδετες με αυτόν. Διαφορετικά, η κωδικοποιητική πρόοδος που θα έχει επιτευχθεί μέχρι τότε, σε λίγο καιρό δεν θα έχει πλέον νόημα, καθώς θα χρειαστεί σε λίγο και νέα κωδικοποίηση και ούτω καθεξής!
5. Ιδιαίτερη είναι η σημασία της ψηφιοποίησης των διενεργούμενων κωδικοποιήσεων, η οποία θα πρέπει να προχωρήσει και αυτή με ταχείς ρυθμούς. Η προσπάθεια βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα, ενώ συνδέεται και με την πρόοδο των διενεργούμενων κωδικοποιήσεων. Κάθε κωδικοποίηση που περατώνεται θα πρέπει να ψηφιοποιείται, έτσι ώστε να γίνεται ευρύτερα γνωστή. Χρειάζεται προς τούτο συνεργασία των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών των Υπουργείων. Κάποια στιγμή, με λίγα κλικ στον υπολογιστή του, ο δημόσιος λειτουργός, ο επενδυτής, ο κάθε πολίτης  πρέπει να μπορεί  να γνωρίζει τι  ισχύει γρήγορα και έγκυρα. Τα υφιστάμενα σήμερα ηλεκτρονικά βοηθήματα δεν επαρκούν. Δύσκολο είναι στις μέρες μας να πληροφορηθεί κανείς από το διαδίκτυο, έγκαιρα και κυρίως έγκυρα, τι ισχύει σήμερα και τι έχει καταργηθεί ρητά και σιωπηρά. Κάποιες ιδιωτικές εταιρίες καλύπτουν βέβαια σε κάποια έκταση το κενό πληροφόρησης, προϋπόθεση όμως για αυτό είναι η καταβολή σχετικής συνδρομής από τον ενδιαφερόμενο. Δεν συνάδει όμως με τις στοιχειώδεις αρχές του Κράτους δικαίου η δυνατότητα, μόνο μέσω των ιδιωτών και  με πληρωμή, της πληροφόρησης του πολίτη σχετικά με το εκάστοτε ισχύον νομοθετικό καθεστώς. Αποτελεί προεχόντως υποχρέωση του Κράτους να παρέχει τη σχετική ενημέρωση δωρεάν στους πολίτες με ηλεκτρονικό μάλιστα τρόπο, πολύ περισσότερο που κάποτε η παρεχόμενη ενημέρωση από τις ιδιωτικές εταιρείες είναι ανεπαρκής ή και λανθασμένη. Οι ιδιωτικές εταιρίες θα μπορούσαν να επικεντρωθούν περισσότερο στη συλλογή της κατά περίπτωση βιβλιογραφίας αλλά της αντίστοιχης νομολογίας.
6. Ένα από διαρκή προβλήματα της διαδικασίας κωδικοποίησης είναι η προώθηση, παράλληλα με αυτή, νέων νομοθετικών ρυθμίσεων στο ίδιο το αντικείμενο που κωδικοποιείται. Για ένα ισχύον νομοθέτημα που πρόκειται άμεσα να τροποποιηθεί, προφανώς δεν είναι σκόπιμο να εξελίσσεται παράλληλα η διαδικασία της κωδικοποίησης  των υπό κατάργηση ρυθμίσεων του, γιατί τότε προκαλούνται άσκοπες καθυστερήσεις στο εν γένει κωδικοποιητικό έργο, αφού τελικά αυτό αναγκαστικά θα υποχωρήσει μπροστά στην ανάγκη προώθησης  των νέων νομοθετικών προβλέψεων. Είναι προς τούτο αναγκαίο να ενημερώνεται έγκαιρα η Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης ως προς τις προθέσεις των Υπουργείων για την τροποποίηση της νομοθεσίας τους. Το αντίστροφο γίνεται, σύμφωνα με το νόμο αλλά και στην πράξη, αφού η Κ.Ε.Κ. έγκαιρα ενημερώνει τα Υπουργεία για το προγραμματιζόμενο, το εκτελούμενο αλλά το προτεινόμενο σε όλα τα επίπεδα  κωδικοποιητικό έργο.
7. Το έργο της κωδικοποίησης εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από την ικανότητα και τον διαθέσιμο χρόνο των συντακτών του. Μεγάλη είναι έτσι η σημασία της επιλογής των πλέον κατάλληλων προσώπων που θα συγκροτήσουν τις επιτροπές κωδικοποίησης, τόσο σε επίπεδο Κ.Ε.Κ. όσο και σε υπουργικό επίπεδο. Θα πρέπει τα επιλεγόμενα πρόσωπα να έχουν πραγματικό ενδιαφέρον για το κωδικοποιητικό έργο αλλά και τον αναγκαίο διαθέσιμο χρόνο. Η έγκυρη και έγκαιρη προώθηση των κωδικοποιήσεων εξαρτάται ακόμη από την αποζημίωση που συχνά (δεν) δίνεται στους υπαλλήλους των Υπουργείων που  συνήθως αυτοί σε πρώτο χρόνο διενεργούν τη δύσκολη και κάποτε άχαρη κωδικοποιητική προεργασία. Οι υπάλληλοι των Υπουργείων είναι φυσικό να απογοητεύονται όταν κάποτε διαπιστώνουν ότι  οι ιδιώτες αμείβονται πλουσιοπάροχα έως προκλητικά για την εκτέλεση κωδικοποιητικών εργασιών, τις οποίες οι υπάλληλοι θα μπορούσαν ταχύτερα ή και αρτιότερα να διενεργήσουν και μάλιστα με πολύ λιγότερα χρήματα, αφού οι ίδιοι γνωρίζουν καλύτερα το προς κωδικοποίηση αντικείμενο που το χειρίζονται καθημερινά. Λίγες είναι περιπτώσεις που το προσωπικό ενός Υπουργείου δεν επαρκεί σε αριθμό και ειδικότητα για να αναλάβει την κωδικοποίηση της νομοθεσίας του και χρειάζονται  προς τούτο εξειδικευμένοι επιστήμονες που πρέπει να αναζητηθούν εκτός υπηρεσίας. Η πιο πάνω κατάσταση, όπως και τα εν γένει προβλήματα της κωδικοποίησης, δυσχεραίνουν τελικά και το έργο της  ίδιας της Κεντρικής Επιτροπής Κωδικοποίησης, την οποία βαραίνει η  ευθύνη για την τελική διαμόρφωση του κωδικοποιητικού έργου. Δεν μπορεί επίσης  να μην επισημανθεί ότι και τα ίδια τα μέλη της Κ.Ε.Κ. αμείβονται με ασήμαντη αποζημίωση σε σχέση με το σημαντικότατο έργο που έχουν αναλάβει να διεκπεραιώσουν. Θα μπορούσε μάλιστα  να σκεφτεί κανείς το ενδεχόμενο τα μέλη της Κ.Ε.Κ. να διορίζονται με καθεστώς διαρκούς (πλήρους) και όχι μερικής απασχόλησης και με αντίστοιχες αποδοχές. Σε κάθε περίπτωση αξίζει να μελετηθεί και η σύσταση σε αυτή θέσεων επιστημονικών συνεργατών, οι οποίοι θα επικουρούσαν τα μέλη της Κ.Ε.Κ. στην εκτέλεση του  εν γένει έργου τους.
8. Αναφέρθηκε ότι προβλέπεται από το νόμο η δυνατότητα ανάθεσης διαζευκτικά σε τρίτους του κωδικοποιητικού έργου. Τούτο γίνεται με διαγωνισμό ή με απευθείας ανάθεση, κατά τους ορισμούς του νόμου, πλην συχνά η με τον τρόπο αυτό προώθηση του κωδικοποιητικού έργου αργεί  περισσότερο, προκαλεί πολύ μεγαλύτερες δαπάνες και σε κάθε περίπτωση η πείρα δηλοί ότι το παραγόμενο έργο δεν είναι πάντοτε ικανοποιητικό. Ειδικότερα, η ανάθεση του έργου της κωδικοποίησης σε τρίτους μέσω διαγωνισμού καλύπτεται  μεν από την αρχή της διαφάνειας ως προς την επιλογή του αποδέκτη της εντολής για την εκτέλεση του έργου, πλην τούτο ολοκληρώνεται με πολύ μεγάλη καθυστέρηση, αφού ακολουθούνται οι εξαιρετικά χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες που επιβάλλονται από το εθνικό δίκαιο και την ενωσιακή νομοθεσία. Αν όμως δεν υπάρχει η δυνατότητα εσωτερικής κωδικοποίησης, η ανάθεση του έργου σε τρίτους αποτελεί μονόδρομο. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή του τρόπου ανάθεσης της πρώτης φάσης της κωδικοποίησης, δηλαδή στους υπαλλήλους του Υπουργείου ή σε ανάδοχο, ανήκει στους οικείους Υπουργούς. Η Κ.Ε.Κ. ουδεμία αρμοδιότητα έχει στην επιλογή της διαδικασίας  και των προσώπων που θα επιληφθούν της αρχικής φάσης της κωδικοποίησης. Η Κ.Ε.Κ. ελέγχει μόνο το τελικό αποτέλεσμα και προσπαθεί να αίρει τις όποιες ατέλειές του, έτσι ώστε αυτό να προωθείται περαιτέρω ασφαλώς χωρίς λάθη και παραλείψεις.
9. Η τελευταία επισήμανση αφορά το νομοθετικό έργο. Έχει παρατηρηθεί, κατά την κωδικοποιητική πρόοδο των εργασιών από την Κ.Ε.Κ., ότι το σοβαρότερο πρόβλημα που αυτή αντιμετωπίζει κατά την επεξεργασία των σχετικών κειμένων είναι η κρίση για τη σιωπηρή ή όχι κατάργηση των παλαιότερων διατάξεων από τις νεότερες. Η απάντηση στο διαρκές αυτό πρόβλημα είναι συχνά εξαιρετικά δυσχερής, ενόψει της αρκετά διαδεδομένης πρακτικής όσων έχουν τη νομοθετική πρωτοβουλία να μην προσδιορίζουν ρητά στα κείμενα νομοθετημάτων  ποιες από τις προϊσχύουσες διατάξεις εκάστοτε καταργούνται. Συνήθως η κρίση αυτή αφήνεται στον εφαρμοστή, προκαλώντας έτσι και συχνά μεγάλη ανασφάλεια δικαίου. Η διάσταση αυτή πρέπει ιδιαίτερα να προσεχθεί από το νομοθετικό σώμα της πατρίδας μας. Η σωστή, άλλωστε, νομοθέτηση διευκολύνει πάντοτε και αποφασιστικά   τη σωστή κωδικοποίηση.

 

Δ.     Τελική σκέψη : Ο νέος τρόπος εργασίας της Κ.Ε.Κ. αποδεικνύεται αποτελεσματικός.
Η προσπάθεια πρέπει να συνεχισθεί, ενώ η πολιτική και η υπηρεσιακή  ηγεσία σε όλα τα Υπουργεία πρέπει να δείξει το ανάλογο ενδιαφέρον. Σύγχρονο Κράτος δικαίου δεν νοείται χωρίς κωδικοποίηση των κανόνων δικαίου που ισχύουν. Η προσπάθεια που άρχισε πρέπει να ενισχυθεί με κάθε τρόπο από την Πολιτεία και να ενταθεί  κυρίως στους τομείς όπου παρουσιάζονται καθυστερήσεις. Το επιτελούμενο έργο ας έχει την αναγκαία στήριξη από όλες τις πολιτικές δυνάμεις του Τόπου. Το τελικό αποτέλεσμα της κωδικοποίησης του συνόλου της νομοθεσίας μπορεί να μην φαίνεται ακόμα στον ορίζοντα, όταν όμως ολοκληρωθεί θα λειτουργεί υπέρ του συνόλου των πολιτών. Ήδη μέσα σε λίγο περισσότερο από δύο χρόνια έχουν γίνει τόσες κωδικοποιήσεις, όσες δεν είχαν γίνει σε όλη τη διάρκεια της λειτουργίας της Κ.Ε.Κ.  Χρειάζεται επιμονή, υπομονή, συστηματική και ποιοτική δουλειά. Όλη η ελληνική νομοθεσία πρέπει κάποτε να γίνει εύκολα προσβάσιμη από τον κάθε πολίτη. Μόνο τότε, η αρχή ότι ο πολίτης γνωρίζει το νόμο δεν θα αποτελεί ένα βολικό μύθο αλλά μια απτή πραγματικότητα.

 

Σεπτέμβριος  2022

 

Γιώργος Σταυρόπουλος, Πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Κωδικοποίησης