Μ. Ραμματά, ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Πολίτες και διαβούλευση στην Ελλάδα και το εξωτερικό, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, 2021, 216 σελ., Πρόλογος Ιωάννης Ψυχάρης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η διαβούλευση συνιστά μια πολύ ιδιαίτερη πτυχή της διαδικασίας διαμόρφωσης και υλοποίησης της δημόσιας πολιτικής και έχει αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής ανάλυσης και μορφή διοικητικής πρακτικής σε πολλές χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο. Η αξία της έγκειται στο ότι εμπλουτίζει το περιεχόμενο της δημόσιας πολιτικής, καλλιεργεί τη συναίνεση, ενισχύει τη διαφάνεια και συμβάλει στην καλύτερη αλληλεπίδραση πολιτικής και κοινωνίας.
Η διαβούλευση αποτελεί αντικείμενο ενασχόλησης πολλών επιστημονικών κλάδων, όπως διοικητικής και πολιτικής επιστήμης, δημόσιας διοίκησης και νομικής επιστήμης ενώ βρίσκεται σε διαρκή εξέταση ο τρόπος εφαρμογής της και τα αποτελέσματά της στην αναβάθμιση της ποιότητας της διοίκησης και ανταπόκρισης στις προσδοκίες και τα αιτήματα της κοινωνίας και των πολιτών.
Το βιβλίο της κας Ραμματά έρχεται να παρουσιάσει με πολύ συστηματικότητα και επιστημονική συνέπεια, τόσο τις θεωρίες που σχετίζονται με την διαβούλευση, όσο και τις εφαρμογές της σε πολλές χώρες στο κόσμο. Παράλληλα, καλύπτει με ιδιαίτερη σχολαστικότητα το θεσμικό πλαίσιο και τις διαδικασίες εφαρμογής της διαβούλευσης στην Ελλάδα. Από την πολύπλευρη τεκμηρίωση της ελληνικής και διεθνούς εμπειρίας που διαπερνά το βιβλίο προκύπτει ότι η διαβούλευση έχει αναχθεί ως σημαντική παράμετρος του εμπλουτισμού και διεύρυνσης του περιεχομένου των ασκούμενων πολιτικών. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια συμβολή στο δημόσιο διάλογο στην Ελλάδα για ένα θέμα που προσλαμβάνει και στη χώρας μας ολοένα και μεγαλύτερη βαρύτητα για την οργάνωση του κράτους και της διοικητικής δράσης.
Ωστόσο, παρά τα αναμφισβήτητα οφέλη που προκύπτουν από τη διαβούλευση, το βιβλίο ακολουθεί μια κριτική οπτική ως προς τα όρια και τις προϋποθέσεις που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ώστε αυτή να προσλαμβάνει το ουσιαστικό νόημα και να δημιουργεί προστιθέμενη αξία στη διαμόρφωση της δημόσιας πολιτικής. Όπως εύστοχα αναφέρεται στο βιβλίο, η διαβούλευση δεν θα πρέπει να έχει προσχηματικό χαρακτήρα, να γίνεται «διαβούλευση για τη διαβούλευση». Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε ως αποτέλεσμα την σπατάλη πόρων και στην απαξίωση του περιεχομένου της. Για την εκπλήρωση της αποστολής της η διαβούλευση χρειάζεται σοβαρό σχεδιασμό, διαρκή ενημέρωση, αξιολόγηση και ανατροφοδότηση της λειτουργίας της με βάση τα προκύπτοντα κάθε φορά αποτελέσματα. Έχοντας επίγνωση όλων αυτών πολύ σωστά στο βιβλίο γίνεται εκτενής ανάλυση των ορίων μιας πετυχημένης εφαρμογής της διαβούλευσης και προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα και προϋποθέσεις για την καλύτερη εφαρμογή της στην πράξη.
Το βιβλίο αποτελείται από έξι κεφάλαια που συμπληρώνονται με την Εισαγωγή, τα Συμπεράσματα και προτάσεις πολιτικής. Η ιδιαίτερα επιμελημένη έκδοση περιλαμβάνει επίσης λίστα ακρωνυμίων, λεξικό βασικών όρων και αλφαβητικό ευρετήριο. Τέλος, η έκδοση περιλαμβάνει παραρτήματα με υλικό που μπορεί να αξιοποιηθεί για το σχεδιασμό και διενέργεια διαβούλευσης. Όλα αυτά τα στοιχεία καθιστούν την έκδοση αυτή ιδιαίτερα εύχρηστη, πολύ επιμελημένη και πολλαπλά χρήσιμη.
Τα έξι κεφάλια του βιβλίου καλύπτουν με ισορροπημένο τρόπο ζητήματα θεωρίας της δημόσιας πολιτικής (Κεφάλαια 1 και 2), αποτύπωση και ανάλυση της διεθνούς εμπειρίας (Κεφάλαια 3 και 4) καταγραφή, ανάλυση και τεκμηρίωση της εφαρμογής της διαβούλευσης στην Ελλάδα (Κεφάλαια 5 και 6).
Τα κεφάλαια που βιβλίου ακολουθούν μια συγκεκριμένη και πολύ ενδιαφέρουσα δομή. Ειδικότερα, στην αρχή κάθε κεφαλαίου τίθενται ορισμένα ερωτήματα τα οποία πρόκειται να απαντηθούν στη συνέχεια, ενώ περιγράφονται επίσης τα προσδοκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου τίθενται ενδεικτικά ερωτήματα και στη συνέχεια παρατίθενται οι απαντήσεις. Αυτή η δομή κάνει το βιβλίο πιο φιλικό στον αναγνώστη και το καθιστά χρήσιμο διδακτικό σύγγραμμα που μπορεί να αξιοποιηθεί για τη διδασκαλία προπτυχιακών και μεταπτυχιακών μαθημάτων σχετικών με την δημόσια διοίκηση και πολιτική στα ελληνικά Πανεπιστήμια.
Η έκδοση ολοκληρώνεται με ένα κεφάλαιο που συνοψίζει τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανάλυση που έχει προηγηθεί, ενώ προχωράει και στην διατύπωση ιδιαίτερα στοχευμένων προτάσεων πολιτικής.
Το βιβλίο αυτό συνιστά μια συμβολή στην ελληνική βιβλιογραφία καθώς εισάγει στο δημόσιο διάλογο ένα θέμα που σχετίζεται με την ποιότητα της διοίκησης και των θεσμών, φέρνει πιο κοντά τους σχεδιαστές με τους αποδέκτες της δημόσιας πολιτικής και εισάγει μια αντίληψη σχεδιασμού των δημοσίων πολιτικών σε όφελος των πολιτών και της χώρας.
Το βιβλίο αυτό, πέραν του ότι αποτελεί ένα χρήσιμο διδακτικό σύγγραμμα, απευθύνεται σε όλους τους συντελεστές που διαμορφώνουν τη δημόσια πολιτική, κυβερνητικά στελέχη και το πολιτικό προσωπικό της χώρας, ακαδημαϊκούς, στελέχη της δημόσιας διοίκησης, της κοινωνίας των πολιτών, και γενικότερα σε κάθε πολίτη που ενδιαφέρεται για την οργάνωση και λειτουργία του κράτους και της δημόσιας διοίκησης.
Το βιβλίο διαθέτει την πληρότητα και επιστημονική τεκμηρίωση ώστε να συμβάλει στον εμπλουτισμό του διαλόγου και να καταστεί σημείο αναφοράς της βιβλιογραφίας τα επόμενα χρόνια καθώς αναφέρεται σε ένα επίκαιρο αλλά συνάμα διαχρονικό ζήτημα που αφορά στην αναζήτηση της καλύτερης δυνατής ισορροπίας ανάμεσα στην πολιτική, τη διοίκηση και τους πολίτες.
Ιωάννης Ψυχάρης
Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου
Πρόεδρος Ακαδημαϊκής Επιτροπής Εποπτείας του Προγράμματος Σπουδών «Δημόσια Διοίκηση» του ΕΑΠ
