Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ O Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Α Σ Ε Ω Σ
Κ Α Ι Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η
ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ Ε΄
________________
Μ Ε Λ Η: Αθ. Ράντος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Αντ. Ντέμσιας, Σύμβουλος, Μ.-Ελ. Παπαδημήτρη, Πάρεδρος. Εισηγήτρια, η Πάρεδρος Μ.-Ελ. Παπαδημήτρη.
Α Ν Τ Ι Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο: Επεξεργασία σχεδίου προεδρικού διατάγματος «Ίδρυση Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών στο Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης».
Το Τμήμα συνήλθε με την ανωτέρω σύνθεση στις 11 Απριλίου 2016, με την παρουσία και της Γραμματέως Κ. Γκιώκα, για να επεξεργασθεί το ανωτέρω σχέδιο προεδρικού διατάγματος, το οποίο διαβιβάσθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας από τη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης με το 498/4.4.2016 έγγραφό της, που πρωτοκολλήθηκε αυθημερόν.
Κατά τη συνεδρίαση έλαβε τον λόγο η εισηγήτρια, η οποία αναφέρθηκε στο περιεχόμενο του υπό επεξεργασία σχεδίου προεδρικού διατάγματος και ανέπτυξε τη γνώμη της για τα ζητήματα που προκύπτουν.
Ακολούθησε συζήτηση μεταξύ των μελών και το Τμήμα γνωμοδότησε ως εξής:
Γ ν ω μ ο δ ό τ η σ η
Με το υπό επεξεργασία σχέδιο επιδιώκεται η ίδρυση Εισαγωγικής Κατευθύνσεως Μουσουλμανικών Σπουδών στο Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Επισημαίνεται ότι, όπως προκύπτει από τις υπογραφές που έχουν τεθεί στο υποβληθέν στο Συμβούλιο της Επικρατείας σχέδιο π.δ/τος (Εισηγητή, Τμηματάρχη, Διευθυντή, Γενικού Διευθυντή, Γενικού Γραμματέα), η διαδικασία ολοκληρώσεως της συντάξεως του σχεδίου φέρεται να έχει περατωθεί την 26.10.2015. Κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 1 παρ. 3 του υπό επεξεργασία σχεδίου η έναρξη της εκπαιδευτικής λειτουργίας της ανωτέρω κατευθύνσεως ξεκινά από το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017, δηλαδή θα πρέπει η εν λόγω κατεύθυνση να περιληφθεί στο οικείο μηχανογραφικό δελτίο. Εντούτοις το σχέδιο, το οποίο, μάλιστα, φέρει ημερομηνία 17.3.2016 και χαρακτηρίζεται επείγον από το με αριθ. πρωτ. 47420/Ζ1/21.3.2016 έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων, περιήλθε στο Συμβούλιο της Επικρατείας μόλις την 4.4.2016, όπως προκύπτει από το με αριθ. πρωτ. 498/4.4.2016 έγγραφο της Γενικής Γραμματείας της Κυβερνήσεως. Το γεγονός αυτό, δηλαδή η εντός ευρύτατων χρονικών περιθωρίων προετοιμασία του σχεδίου διατάγματος (που, άλλωστε, έχει δύο μόνον άρθρα) από τη Διοίκηση και η εν συνεχεία υποβολή του στο Συμβούλιο της Επικρατείας λίγο πριν από την έναρξη εφαρμογής των ρυθμίσεών του, υποβαθμίζει το Δικαστήριο από αρμόδιο κατά το Σύνταγμα όργανο για τον έλεγχο νομιμότητας των σχεδίων προεδρικών διαταγμάτων σε απλό ταχύρρυθμο διεκπεραιωτή της σχετικής αρμοδιότητας. Συνεπώς, η τακτική αυτή δεν πρέπει να επαναληφθεί. 3. O ν. 4009/2011 (Α΄ 195) ορίζει στο άρθρο 7 παρ. 6, όπως η διάταξη αυτή τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 παρ. 4 του ν. 4076/2012 (Α΄ 159) και το άρθρο 6 παρ. 2 του ν. 4132/2013 (Α΄ 59) ότι:
«Με την επιφύλαξη των οριζομένων στις παραγράφους 3, 4 και 5, με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών και Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού μπορούν να συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται και καταργούνται Α.Ε.Ι. και να μεταβάλλεται η έδρα τους, καθώς επίσης και να ιδρύονται, συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται και καταργούνται Σχολές ή και Τμήματα και να μεταβάλλεται η έδρα τους, για τους ακόλουθους λόγους: Όταν είναι αναγκαίο για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων κοινωνικών αναγκών για την ανάπτυξη της ανώτατης εκπαίδευσης ή για την καλλιέργεια νέων επιστημονικών και τεχνικών πεδίων ή πεδίων διεπιστημονικού χαρακτήρα που κρίνονται απαραίτητα για την οικονομικοκοινωνική ανάπτυξη της χώρας και δεν καλύπτονται με επάρκεια από τα Α.Ε.Ι ή τις Σχολές ή τα Τμήματα που λειτουργούν β) … γ) … δ) … Ο Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού πριν την υποβολή της ανωτέρω πρότασης υποβάλει ερώτημα, συνοδευόμενο από ειδική τεκμηρίωση, για έκδοση γνώμης από την Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), καθώς και από το Συμβούλιο των οικείων ιδρυμάτων, μετά από διατύπωση γνώμης της Συγκλήτου αυτών. Στα ιδρύματα που δεν έχει ακόμα συγκροτηθεί Συμβούλιο, η ανωτέρω αρμοδιότητα ασκείται από τη Σύγκλητο. Οι ανωτέρω γνώμες θεωρείται ότι εδόθησαν μετά την άπρακτη παρέλευση τριάντα (30) ημερών από την περιέλευση του ερωτήματος από τον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού σε αυτές. Για εξαιρετικούς λόγους, όπως ενδεικτικά είναι η υποβολή διευκρινιστικών ερωτημάτων από τα γνωμοδοτούντα όργανα, η ανωτέρω προθεσμία μπορεί να παρατείνεται για (7) ημέρες. Περαιτέρω παράταση της προθεσμίας αποκλείεται».
Περαιτέρω, στην παρ. 10α του ιδίου άρθρου του ως άνω νόμου, η οποία προστέθηκε με την παρ. 4 του άρθρου 7 του ν. 4142/2013 (Α΄ 83) ορίζεται ότι:
«για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που προκύπτουν από την ίδρυση, συγχώνευση, κατάτμηση, μετονομασία, κατάργηση και τη μεταβολή της έδρας Α.Ε.Ι., Σχολών και Τμημάτων Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι., σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 6 του άρθρου 7 του ν. 4009/2011 (Α΄ 195), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, με την αυτή διαδικασία της ως άνω παραγράφου μπορούν να ιδρύονται, συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται και καταργούνται Εισαγωγικές Κατευθύνσεις, καθώς και Κατευθύνσεις Προχωρημένου Εξαμήνου σε Τμήματα Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. Για τον ορισμό του αριθμού των εισακτέων και την διαδικασία επιλογής των υποψηφίων για την εισαγωγή σε Εισαγωγικές Κατευθύνσεις των Τμημάτων Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. εφαρμόζονται αντίστοιχα οι ισχύουσες διατάξεις για την εισαγωγή στα Τμήματα Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. Στην περίπτωση των Εισαγωγικών Κατευθύνσεων, καθώς και των Κατευθύνσεων Προχωρημένου Εξαμήνου δηλωτικό στοιχείο του παρεχόμενου τίτλου σπουδών αποτελεί ο τίτλος της Κατεύθυνσης».
Οι ανωτέρω διατάξεις παρέχουν εξουσιοδότηση, μεταξύ άλλων, για ίδρυση Εισαγωγικής Κατεύθυνσης, με προεδρικό διάταγμα, κατόπιν σχετικής, τεκμηριωμένης βάσει των κριτηρίων του νόμου, προτάσεως του αρμόδιου Υπουργού και απλής γνώμης της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ) και του Συμβουλίου του οικείου Ιδρύματος, μετά από διατύπωση γνώμης της Συγκλήτου του, προκειμένου περί Πανεπιστημίων (βλ. Π.Ε. 66/2016, 150/2013, 145-150/2013, ΣτΕ 3603/2015, 2309/2015, 1488/2015 κ.α.). Στην προκειμένη περίπτωση το υπό επεξεργασία σχέδιο προτείνεται αρμοδίως από τους Αναπληρωτές Υπουργούς Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και Οικονομικών, οι αρμοδιότητες των οποίων στηρίζονται στις κανονιστικές αποφάσεις του Πρωθυπουργού που αναφέρονται στο προοίμιο, βρίσκει δε επαρκές εξουσιοδοτικό έρεισμα στις ανωτέρω διατάξεις. Επομένως, θα πρέπει να διορθωθεί αναλόγως το στοιχείο α της παρ. 1 του προοιμίου, ώστε να αναγραφούν μόνο οι διατάξεις των παρ. 6 και 10α του άρθρου 7 του ν. 4009/2011, όπως ισχύουν μετά τις ανωτέρω τροποποιήσεις, ως οι μόνες εξουσιοδοτικές διατάξεις. Περαιτέρω, θα πρέπει να διαγραφεί και το πδ 113/2010 από στοιχείο γ της παρ. 1 του προοιμίου, ενόψει του ότι δεν περιέχει εξουσιοδοτικές διατάξεις και ακολούθως να γίνει αναρίθμηση των στοιχείων του προοιμίου.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η ανάγκη ιδρύσεως της Εισαγωγικής Kατευθύνσεως Μουσουλμανικών Σπουδών στο Τμήμα Θεολογίας, η οποία συναρτάται με την διευκόλυνση των αποφοίτων των μουσουλμανικών ιεροσπουδαστηρίων της Θράκης να ολοκληρώσουν τις θεολογικές σπουδές τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και με την ανάπτυξη ενός διαθρησκειακού διαλόγου, καθώς και η κάλυψη των αναγκών της νέας Κατευθύνσεως σε εκπαιδευτικό προσωπικό, εξετάσθηκαν διεξοδικά από την Γενική Συνέλευση της Θεολογικής Σχολής – Τμήμα Θεολογίας κατά την συνεδρίαση υπ’ αριθ. 416Α/7.3.2014, αλλά και από την Σύγκλητο του Πανεπιστημίου κατά τη συνεδρίαση υπ’ αριθ. 2897/7.11.2014, κατά τις οποίες υπερψηφίστηκε η δημιουργία Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών εντός του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής. Περαιτέρω, η Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ) γνωμοδότησε θετικά ως προς την ίδρυση της εν λόγω Κατευθύνσεως κατόπιν του με αριθ. πρωτ. 100039/Ζ1/24.6.2015 ερωτήματος του Υπουργείου Πολιτισμού Παιδείας και Θρησκευμάτων προς τον Πρόεδρο της Αρχής, με το οποίο εκλήθη η Αρχή να διατυπώσει τη γνώμη της επί της ανωτέρω αποφάσεως της Συγκλήτου που ελήφθη κατόπιν σχετικής προτάσεως της Συνελεύσεως του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής κατά την συνεδρίαση 416/7.8.2014.
Το Συμβούλιο της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση επελήφθη του ως άνω ερωτήματος κατά την υπ’ αριθ. 22/13.7.2015 συνεδρίασή του και διατύπωσε τη γνώμη, ότι η ακαδημαϊκή φυσιογνωμία της υπό ίδρυση Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών, ο προσανατολισμός του προγράμματος Σπουδών, η δομή και οργάνωση αυτού, τα μαθησιακά αποτελέσματα και τα επιδιωκόμενα προσόντα ανταποκρίνονται στα διεθνώς αποδεκτά ακαδημαϊκά κριτήρια, βασίζονται στα διεθνή ακαδημαϊκά πρότυπα και επικεντρώνονται στην ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας για την επιστημονική προσέγγιση του Ισλάμ και την κάλυψη πρακτικών εκπαιδευτικών αναγκών. Περαιτέρω, το Συμβούλιο της Αρχής διατύπωσε τη γνώμη ότι οι υπάρχουσες υποστηρικτικές δομές του υφιστάμενου Τμήματος Θεολογίας κρίνονται ως επαρκείς, σύμφωνα και με την πρόσφατη εξωτερική αξιολόγηση του Τμήματος και ότι το υπάρχον διδακτικό προσωπικό του Τμήματος Θεολογίας (38 Μέλη ΔΕΠ) θα μπορούσε να συμβάλει στην διδασκαλία μεγάλου μέρους των μαθημάτων, λόγω συνάφειας εκπαιδευτικού και ερευνητικού αντικειμένου. Κατόπιν τούτων η Αρχή διατύπωσε θετική γνώμη για την ίδρυση της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών, υπό την προϋπόθεση ότι θα διασφαλιστεί το κατάλληλο διδακτικό προσωπικό για τη διδασκαλία των αμιγώς μουσουλμανικών μαθημάτων.
Τέλος, το Συμβούλιο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου δεν γνωμοδότησε ως προς την ίδρυση Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών εντός της οριζόμενης στην παρ. 6 του άρθρου 7 του ν. 4009/2011 προθεσμίας, όπως βεβαιώνεται στο στοιχ. 8 του προοιμίου, παρά την αποστολή σε αυτό σχετικού ερωτήματος με το με αριθ. πρωτ. 57370/Ζ1/7.4.2015 ερώτημα του Υπουργείου Πολιτισμού Παιδείας και Θρησκευμάτων. Με τα δεδομένα αυτά προκύπτει ότι η προτεινόμενη ρύθμιση ανταποκρίνεται κατ’ αρχήν στα κριτήρια που τίθενται με τις εξουσιοδοτικές διατάξεις και ότι βεβαιώνεται η συνδρομή των νομίμων προϋποθέσεων για την ίδρυση της εν λόγω Εισαγωγικής Κατευθύνσεως. Επίσης, τηρήθηκε κατ’ αρχήν η προβλεπόμενη από τις προαναφερθείσες διατάξεις του ν. 4009/2011 γνωμοδοτική διαδικασία. Εξάλλου, η έλλειψη της γνώμης του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου δεν καθιστά μη νόμιμο το προτεινόμενο σχέδιο, δεδομένου ότι σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 6 του ν. 4009/2011, όπως η διάταξη αυτή ισχύει, οι προβλεπόμενες από την διάταξη αυτή γνώμες θεωρείται ότι εδόθησαν μετά την άπρακτη παρέλευση τριάντα ημερών και, σε περίπτωση εξαιρετικών λόγων, τριάντα επτά ημερών από την περιέλευση του ερωτήματος από τον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων Πολιτισμού και Αθλητισμού και ήδη Υπουργό Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων βάσει του άρθρου 1 του π.δ. 70/2015 (Α΄ 114) (ΠΕ 143/2013 σκέψη 10). Συνεπώς, το σχέδιο προτείνεται από την άποψη αυτή νομίμως.
Περαιτέρω, στο άρθρο 1 παρ. 2 του υπό επεξεργασία σχεδίου ορίζεται ότι «Με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Θεολογίας, ρυθμίζονται τα ειδικότερα ζητήματα λειτουργίας της ανωτέρω Κατεύθυνσης». Η ρύθμιση αυτή, έτσι όπως διατυπώνεται, συνιστά ανεπίτρεπτη υπεξουσιοδότηση και πρέπει να διαγραφεί. Είναι δε διαφορετικό το ζήτημα αν, με βάση τις αρμοδιότητες που η κείμενη νομοθεσία απονέμει στη Γενική Συνέλευση του Τμήματος, το όργανο αυτό έχει ευθέως εκ του νόμου αρμοδιότητα ρυθμίσεως των «ειδικοτέρων ζητημάτων λειτουργίας», στα οποία αναφέρεται η ρύθμιση, οπότε στην τελευταία αυτή περίπτωση, η εν λόγω ρύθμιση είναι διαγραπτέα ως περιττή. 6. Στο στοιχείο 9 του προοιμίου να γραφεί αντί προς «τον Πρόεδρος» προς «τον Πρόεδρο».
7. Στο στοιχείο 13 του προοιμίου να διορθωθεί το έτος της γνωμοδοτήσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας από 2015 σε 2016.
Η παρούσα γνωμοδότηση εκδόθηκε στις 13 Απριλίου 2016.
Ο Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Αθ. Ράντος. Η Γραμματέας, Κ. Γκιώκα
