Ευρωπαϊκή κοινωνική ιθαγένεια – Χαμένη σε δημοσιονομικά ανώδυνους συμβιβασμούς

Άγγελος Στεργίου, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

     Η ιδιότητα του πολίτη, αποδεσμευμένη από την εθνικότητα, έχει μετατοπιστεί εννοιολογικά προς τη συμμετοχή του ατόμου σε μια συλλογικότητα. Με τη σειρά του, το «ανήκειν» σε μια κοινότητα ομοίων ολοκληρώνεται με τη συμπερίληψη και των κοινωνικών δικαιωμάτων. Πράγματι, ο πυρήνας της ιδιότητας του πολίτη είναι εμπλουτισμένος με μια κοινωνική διάσταση. Δεν περιορίζεται μόνο στα δικαιώματα που είναι απαραίτητα για την ελευθερία του ατόμου και τη συμμετοχή του στην άσκηση της πολιτικής δύναμης. Πρόσθετα, το κοινωνικό στοιχείο της ιδιότητας υποβάλλει το δικαίωμα σ’ ένα μέσο επίπεδο οικονομικής ευημερίας και ασφάλειας.

     Η αλήθεια είναι ότι τα υπάρχοντα εργαλεία δεν αρκούν για να οργανώσουν την αμοιβαία αλληλεγγύη των κρατών μελών απέναντι στους ευρωπαίους πολίτες. Η ελάχιστη κοινωνική προστασία οφείλει να αναχθεί σε ευρωπαϊκή υπόθεση. Η ανάπτυξη μιας υπερεθνικής αλληλεγγύης, αναγκαίας βάσης για την ευρωπαϊκή κοινωνική ιθαγένεια, προϋποθέτει τη συντονισμένη δράση των κρατών μελών. Προς αυτή την κατεύθυνση, απαιτείται η κατανομή του βάρους της κοινωνικής πρόνοιας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το κόστος της προστασίας των (οικονομικά μη ενεργών) ευρωπαίων πολιτών που κυκλοφορούν ελεύθερα εντός της Ευρώπης, θα πρέπει να επιμερίζεται ανάμεσα στα κράτη μέλη μέσω ενός κοινού μηχανισμού. Ακόμη, κρίνεται αναγκαία η εισαγωγή κοινοτικής νομοθεσίας για τις προνοιακές και τις ελάχιστες κοινωνικές παροχές, πάνω στο πρότυπο του συντονισμού του Κανονισμού 883/2004. Ομοίως, θα ήταν δυνατός ο επιμερισμός της δαπάνης των κοινωνικών παροχών, για ορισμένο διάστημα, ανάμεσα στο κράτος μέλος προέλευσης και το κράτος μέλος υποδοχής.

(προδημοσίευση από ΕΔΚΑ 2014)