Με την απόφαση ΣτΕ 350/2011 (Δ΄ Τμήμα, επταμ.) παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου το ζήτημα της συνταγματικότητας των διατάξεων των άρθρων 1 (παρ. 1, 2 και 6) και 24 του ν. 3838/2010, με τις οποίες εισάγονται νέες προϋποθέσεις για την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας, και των άρθρων 14 έως 21 του ίδιου νόμου, με τις οποίες προβλέπεται η συμμετοχή αλλοδαπών, υπηκόων τρίτων χωρών, στις εκλογές της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης.

Το ποιοι είναι και ποιοι δεν είναι πολίτες μιας χώρας είναι θέμα που ανήκει στον πυρήνα της κυριαρχίας του κάθε κράτους. Έτσι, κι εμείς ως Έλληνες συζητάμε σήμερα αν το να δώσουμε δικαίωμα ψήφου και ιθαγένειας στους αλλοδαπούς που «φιλοξενούμε», ή σε κάποιους έστω από αυτούς, είναι κάτι που πράγματι θέλουμε, μας συμφέρει ή μας αρέσει. Το θέμα όμως δεν είναι αν το δημόσιο συμφέρον ή η όποια μεταφυσική ουσία του γένους επιβάλλουν πρακτικά ή επιτρέπουν να κάνουμε τους αλλοδαπούς Έλληνες, αλλά το αν υπάρχουν λόγοι δεσμευτικοί, λόγοι δικαιοσύνης για τους οποίους πρέπει να το κάνουμε, ασχέτως συμφέροντος ή εθνοφοβικών ιδεοληψιών. Τέτοιοι λόγοι πιστεύω ότι υπάρχουν και απορρέουν όχι από κάποια υπερβατική ηθική, αλλά από το ίδιο το δημοκρατικό μας πολίτευμα και το Σύνταγμά του.

H συμμετοχή αλλοδαπών στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης σύμφωνα με τον ν. 3838/2010 εξετάζεται ενόψει της αρχής της καθολικότητας της ψήφου, καθώς και του περιορισμού που θέτει η διάταξη του άρθρου 4 παρ. 4 Σ. Όσον αφορά το δικαίωμα του εκλέγειν, από το Σύνταγμα δεν προκύπτει ότι, για τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, αυτό συναρτάται με την ελληνική ιθαγένεια. Όσον αφορά το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της διαδικασίας επιλογής των μελών των δημοτικών συμβουλίων, απόρροια του ιδιαίτερου χαρακτήρα του δημοτικού συμβουλίου, ως οργάνου των Ο.Τ.Α αλλά ταυτόχρονα και ως αντιπροσώπευσης της βούλησης ενός ειδικού εκλογικού σώματος.

Τα πολιτικά δικαιώματα είναι ιστορικά προσδιορισμένα δικαιώματα. Η παροχή δικαιώματος ψήφου στους μετανάστες αποτελεί εξέλιξη των πολιτικών δικαιωμάτων που ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα των σύγχρονων κοινωνιών και όχι αλλοίωση αυτών των δικαιωμάτων. Σε αντίθεση με το δικαίωμα ψήφου στις βουλευτικές εκλογές, το δικαίωμα ψήφου στις τοπικές εκλογές δεν προϋποθέτει την ελληνική ιθαγένεια. Η χορήγηση του δικαιώματος ψήφου στους μετανάστες δεν επηρεάζει τη διαμόρφωση της γενικής πολιτικής της χώρας, δεδομένου ότι οι Ο.Τ.Α. είναι προεχόντως όργανα δημόσιας διοίκησης.

Η διατήρηση της θέσης της χώρας απαιτεί ενεργές παρεμβάσεις, ιδίως δημογραφικής πολιτικής. Αποφασιστικό κριτήριο της πολιτογράφησης αλλοδαπών πρέπει να είναι η δυνατότητα ενσωμάτωσης, που να διαπιστώνεται με αντικειμενικό και αδιάβλητο τρόπο. Εύστοχη πολιτική επιλογή αποτελεί η συμμετοχή στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης των αλλοδαπών που μετέχουν στην τοπική κοινωνία.

Με τον Ν. 3838/2010 «Σύγχρονες διατάξεις για την Ελληνική Ιθαγένεια και την πολιτική συμμετοχή ομογενών και νομίμως διαμενόντων μεταναστών και άλλες ρυθμίσεις» (ΦΕΚ Α΄ 49/24.3.2010) προβλέπεται η δυνατότητα κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας από τέκνα μεταναστών, τροποποιούνται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία κτήσης της ιθαγένειας από αλλοδαπούς με πολιτογράφηση, ενώ αναγνωρίζεται σε νομίμως διαμένοντες αλλοδαπούς το δικαίωμα του εκλέγειν και περιορισμένο δικαίωμα του εκλέγεσθαι στις εκλογές της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης.