Στην εκτενή μελέτη του ο καθηγητής Μανιτάκης αναλύει τα συνταγματικά ζητήματα του Μνημονίου και της δανειακής σύμβαση που υπέγραψε η Ελλάδα τον Μάϊο του 2010. Υποστηρίζει ότι το Μνημόνιο, ως άτυπη διεθνή συμφωνία, προγραμματικού χαρακτήρα, που δεν περιέχει κανόνες δικαίου, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των άρθρων 28 παρ.2 και 3Σ και 36 παρ. 2Σ και άρα δεν χρειάζεται κύρωση για να αποκτήσει δεσμευτική ισχύ ούτε μπορεί για τον ίδιο λόγο να επιφέρει νομικούς περιορισμούς στην άσκηση της εθνικής κυριαρχίας. Κύρωση με νόμο δεν απαιτείται ούτε για τη δανειακή σύμβαση, αν ακολουθηθεί η πάγια συνταγματική πρακτική, σύμφωνα με την οποία δεν κυρώνονται από τη Βουλή οι δανειακές συμβάσεις. Ωστόσο, η συγκεκριμένη δανειακή σύμβαση θα έπρεπε να είχε κυρωθεί με νόμο, επειδή επάγεται, έστω και έμμεσα, φορολογικές επιβαρύνσεις ή βάρη στα δημοσιονομικά του κράτους. Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με την νέα δανειακή σύμβαση, όποια μορφή και αν πάρει αυτή. Η κύρωσή της γίνεται με βάση το άρθρο 36 παρ. 2Σ και αρκεί απλή πλειοψηφία των βουλευτών. Ως προς το ζήτημα της εθνικής κυριαρχίας υποστηρίζεται ότι οι περιορισμοί της έχουν επέλθει, ούτως ή άλλως από τις ευρωπαϊκές συνθήκες και είναι συνέπεια της ένταξής μας στην Ευρωζώνη και της παραίτησής μας από την νομισματική κυριαρχία. Οι δε περιορισμοί στην διαμόρφωση και άσκηση της δημοσιονομικής μας πολιτικής είναι και αυτοί απόρροια του Συμφώνου Σταθερότητας, που έχουμε υπογράψει και των δημοσιονομικών διατάξεων περί δημοσιονομικής πειθαρχίας και περιορισμένου ελλείμματος της Συνθήκης της Λισαβόνας. Το ίδιο ισχύει και για την δημοσιονομική επιτήρηση της Ελλάδος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο. Ως προς το δημοσιονομικό πρόγραμμα του Μνημονίου και των νομοθετικών μέτρων που έχουν ληφθεί κατ΄ εφαρμογήν του, η Κυβέρνηση έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου την πολιτική και κοινοβουλευτική ευθύνη των μέτρων, ενώ τα ίδια τα μέτρα μπορούν να κριθούν ως προς την συνταγματικότητα τους από τα ελληνικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια. Η διαφωνία, και μάλιστα ριζική που ενδεχομένως έχει κανείς με την νεοφιλελεύθερη, στυγνή, άδικη και αδιέξοδη αυτή δημοσιονομική πολιτική, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, δεν μπορεί και δεν πρέπει να επηρεάζει την κρίση ενός ερμηνευτή του Συντάγματος, που οφείλει να ερμηνεύει το Σύνταγμα και σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις της Ελλάδος. Η αλλαγή οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη είναι το ζητούμενο και αυτή δεν επιτυγχάνεται με έωλες συνταγματικές ερμηνείες, αλλά με πολιτική αντιπαράθεση και με πολιτικά και όχι πλέον με συνταγματικά επιχειρήματα.

«Το Δημόσιο δεν παραιτήθηκε (ούτε τότε ούτε τώρα) σύμφωνα με την επιφύλαξη της παρ. 14(5) της Σύμβασης του 2010, από τις «ασυλίες» εκείνες που απορρέουν από κανόνες αναγκαστικού δικαίου, και β) οι διατάξεις του άρθρου 4 του ν.3068/2002 συνιστούν τέτοιους κανόνες αναγκαστικού δικαίου. Από τις παραδοχές αυτές προκύπτει αναγκαίως το συμπέρασμα ότι η επίμαχη παραίτηση του Δημοσίου δεν επεκτείνεται στην «ασυλία» ως προς τη δημόσια περιουσία αυτού και άρα δεν διατρέχει κανένα κίνδυνο η περιουσία του ούτε η εθνική κυριαρχία της χώρας και γ) η αναγκαστική εκτέλεση στην Ελλάδα διέπεται υποχρεωτικά και σε κάθε περίπτωση από το ελληνικό δίκαιο. Τούτο ισχύει ακόμη κι αν η αξίωση προς ικανοποίηση της οποίας γίνεται η εκτέλεση απορρέει από έννομη σχέση (π.χ. δάνειο) που διέπεται από αλλοδαπό δίκαιο, όπως στην προκειμένη περίπτωση που η Σύμβαση ρυθμίζεται από το αγγλικό δίκαιο».

Στο άρθρο του ο αν. καθηγητής Π. Γκλαβίνης υπεραμύνεται της άποψης, αντικρούοντας σχετικές θέσεις των καθηγητών Γ. Κασιμάτη και Γ. Κατρούγκαλου –που έχουν αναρτηθεί στον ιστότοπό μας– ότι η ρήτρα του άρθρου 14 παρ. 5 της δανειακής σύμβασης δεν περιέχει ούτε συνεπάγεται παραίτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελληνικής Δημοκρατίας ούτε επιφέρει αθέμιτο περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας της. Υπενθυμίζει ότι εφαρμοστέο δίκαιο στην αναγκαστική εκτέλεση κατά του Δημοσίου είναι το δίκαιο της χώρας εκτέλεσης, δηλαδή εν προκειμένω της Ελλάδας.

Η εξέταση της δανειακής σύμβασης με νομικά και όχι πολιτικά κριτήρια συνηγορεί υπέρ του ότι δεν υπάρχει πλήρης «παράδοση κυριαρχίας» της Ελλάδας στους δανειστές της και πάντως όχι δυνατότητα αναγκαστικής εκτέλεσης επί παντός στοιχείου της δημόσιας περιουσίας του Δημοσίου, όπως έχουν ισχυρισθεί ορισμένοι συνάδελφοι.