Ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος επισημαίνει ότι αυτό που, κατά συνεκδοχή, αποκαλείται «Μνημόνιο» είναι η αναμενόμενη συνέπεια της απουσίας μιας νέας συνταγματικής πολιτικής στα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, που έδωσε την ευκαιρία στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές «αγορές» και στο ΔΝΤ να αναλάβουν ρόλο θεσμικού διαμεσολαβητή μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών-μελών της. Αυτή δε η διαμεσολάβηση, αφενός, επιταχύνει την αποδόμηση της εθνικής έννομης τάξης και, αφετέρου, θέτει σε δοκιμασία το ευρωπαϊκό κεκτημένο και την προοπτική ολοκλήρωσης της συνταγματικής θέσμισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με άλλα λόγια, το «Μνημόνιο» ενσωματώνει και αναπαράγει την κρίση του κράτους δικαίου τόσο στην εθνική όσο και στην ενωσιακή έννομη τάξη.

Εισήγηση της Συμβούλου Επικρατείας Ειρήνης Σαρπ ενώπιον της Ολομελείας του ΣτΕ στην υπόθεση του «Μνημονίου», δικάσιμος: 23.11.2010.

Ο καθηγητής Γιώργος Κασιμάτης εξετάζει κριτικά το πλέγμα των διατάξεων που συνιστούν τη Συμφωνία Δανεισμού της Ελλάδας με τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης, διαπιστώνει κατάφωρες παραβιάσεις του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου και του ελληνικού Συντάγματος και διατυπώνει τον έντονο προβληματισμό, από την έποψη τόσο της εθνικής κυριαρχίας όσο και των αρχών του ευρωπαϊκού δικαιικού πολιτισμού και του πνεύματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Ήταν ή όχι μονόδρομος το Μνημόνιο; Το ερώτημα αυτό εξαρτάται από το κατά πόσον είχαμε ανάγκη από δανεικά ή όχι. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα είχαμε ανάγκη. Με δεδομένο ότι οι αγορές δεν µας δάνειζαν, έπρεπε να αναζητήσουμε νέες μορφές δανεισμού µε νέους όρους αποπληρωμής. Το Μνημόνιο µάς εξασφάλισε ένα τεράστιο δάνειο 110 δισ. ευρώ για τα επόμενα τρία χρόνια και φαίνεται να ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσαμε να ελπίζουμε και να πετύχουμε.

Οι όροι των δημοσίων δανείων, ενώ υπό κανονικές συνθήκες καθορίζονται μονομερώς από το κράτος, σε έκτακτες περιπτώσεις δημοσιονομικής αδυναμίας καθορίζονται μονομερώς από τους δανειστές. Στις περιπτώσεις αυτές, η σύναψη εξωτερικών δημόσιων δανείων, αυτών δηλαδή που προέρχονται από κεφάλαια του εξωτερικού, συνεπάγεται αποδυνάμωση της εθνικής κυριαρχίας, ενόψει τόσο των όρων που οι αλλοδαποί δανειστές επιβάλλουν για τη διασφάλισή τους όσο και του ότι τα ποσά που καταβάλλονται προς εξόφληση των δανείων εξάγονται στην αλλοδαπή.