Ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος επισημαίνει ότι αυτό που, κατά συνεκδοχή, αποκαλείται «Μνημόνιο» είναι η αναμενόμενη συνέπεια της απουσίας μιας νέας συνταγματικής πολιτικής στα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, που έδωσε την ευκαιρία στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές «αγορές» και στο ΔΝΤ να αναλάβουν ρόλο θεσμικού διαμεσολαβητή μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών-μελών της. Αυτή δε η διαμεσολάβηση, αφενός, επιταχύνει την αποδόμηση της εθνικής έννομης τάξης και, αφετέρου, θέτει σε δοκιμασία το ευρωπαϊκό κεκτημένο και την προοπτική ολοκλήρωσης της συνταγματικής θέσμισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με άλλα λόγια, το «Μνημόνιο» ενσωματώνει και αναπαράγει την κρίση του κράτους δικαίου τόσο στην εθνική όσο και στην ενωσιακή έννομη τάξη.

Εισήγηση της Συμβούλου Επικρατείας Ειρήνης Σαρπ ενώπιον της Ολομελείας του ΣτΕ στην υπόθεση του «Μνημονίου», δικάσιμος: 23.11.2010.

Στην μελέτη του αυτή ο πρώην Υπουργός και καθηγητής Προκόπης Παυλόπουλος υποστηρίζει ότι το ‘Μνημόνιο’ δηλαδή το δύο «διεθνή» κείμενα που επισυνάπτονται ως «συνημμένα παραρτήματα» στο νόμο 3845/2010, ουδέναν κανόνα δικαίου, δεσμευτικό σ’ ό,τι αφορά την ελληνική έννομη τάξη –πέραν των γενικών κατευθύνσεων– περιέχουν. Τα μνημόνια δεν αποτελούν διεθνείς συμβάσεις και άρα δεν συντρέχει λόγος εφαρμογής του άρθρου 28, ουδεμιάς από τις παραγράφους του. Ο νόμος 3845/2010, ως «νόμος πλαίσιο», θα μπορούσε, πάντως, να ενταχθεί και λόγω του ρυθμιστικού του περιεχομένου του στις διατάξεις του άρθρου 78 παρ. 5 του Σ. Αρκετές από τις ρυθμίσεις του νόμου εγείρουν ωστόσο ζητήματα αντισυνταγματικότητας είτε διότι θίγουν τον πυρήνα «κοινωνικών κεκτημένων» είτε διότι θίγουν τη συλλογική αυτονομία όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 22 παρ. 2 και 3 είτε διότι αντιστρατεύονται κανόνες του κοινοτικού και διεθνούς δικαίου ή και της ΕΣΔΑ.

Ο καθηγητής Κώστας Χρυσόγονος παρουσιάζει κριτικά το ‘μηχανισμό στήριξης’ της ελληνικής οικονομίας, τον οποίο χαρακτηρίζει ως «defacto εκχώρηση της εξωτερικής οικονομικής κυριαρχίας», και εξετάζει τις συνέπειές του για την ίδια την κρατική υπόσταση της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Ο καθηγητής Γιώργος Κασιμάτης εξετάζει κριτικά το πλέγμα των διατάξεων που συνιστούν τη Συμφωνία Δανεισμού της Ελλάδας με τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης, διαπιστώνει κατάφωρες παραβιάσεις του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου και του ελληνικού Συντάγματος και διατυπώνει τον έντονο προβληματισμό, από την έποψη τόσο της εθνικής κυριαρχίας όσο και των αρχών του ευρωπαϊκού δικαιικού πολιτισμού και του πνεύματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Η εφαρμογή του προγράμματος σταθεροποίησης που περιλαμβάνεται στα μνημόνια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θέτει πολυεπίπεδα θέματα συνταγματικότητας. Αφενός η σχετική δανειακή σύμβαση ουδέποτε κυρώθηκε με νόμο (δεδομένου ότι συνάφθηκε τρεις μέρες μετά την ψήφιση του ν. 3845/2010), ενώ αντισυνταγματική είναι και η πρόβλεψη του νόμου για μη κύρωση των μελλοντικών συμφωνιών τροποποίησης του μνημονίου. Αφετέρου, και σε επίπεδο ουσιαστικής αντισυνταγματικότητας οι συμφωνίες είναι προβληματικές, ως αντίθετες στα συνταγματικά δικαιώματα της συλλογικής αυτονομίας, της εργασίας, της προστασίας της κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και στο πρώτο πρόσθετο πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ. Το σημαντικότερο είναι ότι η εφαρμογή τους δεν θα δώσει λύσεις στα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, εφόσον θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος, διαλύοντας ταυτόχρονα τις προστατευτικές εγγυήσεις του κοινωνικού κράτους.

Πρακτικά εκδήλωσης του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Πέμπτη 15 Ιουλίου 2010

Πρακτικά εκδήλωσης του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Τρίτη 15 Ιουνίου 2010