Το άρθρο έχει ως αντικείμενο το Χάρτη Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εισαγωγικά τονίζεται η σημασία της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ενωσιακή έννομη τάξη, η νομολογιακή διαμόρφωση ενός καταλόγου θεμελιωδών δικαιωμάτων από το Δικαστήριο της Ένωσης. Η προσχώρηση των Κοινοτήτων και της Ένωσης στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει κατά καιρούς προταθεί και συζητηθεί ως η πλέον ενδεδειγμένη λύση ενώ η απόδοση δεσμευτικής ισχύος στον ad hoc συντεταγμένο Χάρτη της Νίκαιας αποτελεί μια πειστική εναλλακτική λύση. Οι τρεις αυτές εκδοχές, η νομολογιακή αναγνώριση δικαιωμάτων, η προσχώρηση στην ΕΣΔΑ και η απόδοση δεσμευτικής ισχύος στο Χάρτη, αναλύονται και αξιολογούνται διεξοδικά στο πρώτο μέρος του άρθρου.Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται η πολιτική εντολή της Κολωνίας που οδήγησε στη σύνταξη του Χάρτη της Νίκαιας, η διαδικασία και το όργανο που την έφερε σε πέρας, τα επίμαχα ζητήματα που αναδείχθηκαν κατά τις συζητήσεις και οι λύσεις που επιτεύχθηκαν, οι πηγές έμνευσης και συνοπτικά το περιεχόμενο των συμπεριληφθέντων δικαιωμάτων, η επίδραση που ο Χάρτης παρά τη διακηρυκτική ισχύ του αναμένεται να αναπτύξει και το πεδίο εφαρμογής του. Αναλυτικότερα τονίζεται η πρωτοτυπία και η αυξημένη νομιμοποίηση της Συνέλευσης που ανέλαβε τη σύνταξη του Χάρτη, λόγω της αντιπροσωπευτικής σύνθεσής της με τη συμπερίληψη εθνικών βουλευτών, ευρωβουλευτών και αντιπροσώπων των αρχηγών κρατών. Ο ανοιχτός χαρακτήρας της διαδικασίας καθώς και η δημιουργία ιστοσελίδας του Συμβουλίου αφιερωμένης στο Χάρτη, όπου δημοσιεύονταν όλα τα έγγραφα σχετικά μ’αυτόν, επέτρεπαν όχι μόνον στα μέλη της Συνέλευσης αλλά και σε εξωτερικούς παρατηρητές να παρακολουθήσουν στενά τη διαδικασία. (αναδημοσίευση από το ΤοΣ 2001, σελ.1267-1326)

Το κρισιμότερο διακύβευμα των κοινωνικοοικονομικών ανατροπών που συντελούνται γύρω μας είναι η κρίση της πολιτικής αυτονομίας του σύγχρονου εθνικού κράτους, δηλαδή του στοιχείου εκείνου που κατ’εξοχήν συνδέθηκε με την σταδιακή δημοκρατική ολοκλήρωσή του. Κατά συνέπεια, το συνταγματικό κράτος διέρχεται εδώ και πολλά χρόνια μια βαθιά κρίση, δομικού χαρακτήρα, η οποία αφ’ενός μεν συνέβαλε στην πρόσφατη κατάρρευση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος αφ’ετέρου δε επιδεινώθηκε ραγδαία από αυτήν. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν το συνταγματικό κράτος που διαμορφώθηκε τους δύο προηγούμενους αιώνες μπορεί να αντέξει στην σημερινή συγκυρία του 21ου αιώνα. Στο πλαίσιο αυτό, εκείνο που προέχει, υποστηρίζει ο συγγραφέας, είναι η θεωρητική επεξεργασία ενός νέου συνταγματισμού, τόσο ως προς την φυσιογνωμία όσο και ως προς το περιεχόμενο, μια επεξεργασία που δεν θα σημαίνει ρήξη με τον παραδοσιακό συνταγματισμό, ούτε, πολύ περισσότερο, ανατροπή του, αλλά θα συνίσταται σε μια τομή μέσα στη συνέχεια και θα αναδεικνύει ένα νέο συνταγματισμό, που θα είναι ταυτόχρονα αμυντικός και επιθετικός. Ο συνταγματισμός αυτός θα είναι υπερεθνικός και δεν θα έρθει «καταλύσαι αλλά πληρώσαι» τον συνταγματισμό που διαπλάσθηκε στο πλαίσιο των εθνικών κρατών.Η μεγάλη πρόκληση του νέου συνταγματισμού είναι συνεπώς να συναρθρώσει, με συγκεκριμένες προτάσεις, το εθνικό με το υπερεθνικό και το εγγυητικό με το διεκδικητικό, προκειμένου να επιτύχει, υπό την δαμόκλειο σπάθη της σημερινής ζοφερής οικονομικής πραγματικότητας, ένα νέο μείγμα συνταγματικού πατριωτισμού και συνταγματικού κοσμοπολιτισμού.

Η Νέδα Κανελλοπούλου πραγματεύεται το ερώτημα αν και πώς το Σύνταγμα μπορεί να αναπτύξει την εγγυητική του λειτουργία στις νέες εξουσιαστικές δομές που γεννά η ψηφιακότητα της πληροφορίας και η παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Τρία πεδία εμφανίζονται κρίσιμα. Το ένα πεδίο είναι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η ανάδειξη ενός Ευρωπαϊκού Συντάγματος ως πολυκεντρικό και δυναμικό σύστημα. Το άλλο πεδίο είναι οι νέοι τρόποι διοίκησης που συνδέονται με την εισδοχή των αρχών του public management και του new public management. Το τρίτο πεδίο είναι η πολυδιάσπαση της πολιτικής εξουσίας και, παράλληλα της πολιτικής κοινωνίας, με συνέπεια τη διάσπαση του γενικού ή γενικεύσιμου συμφέροντος σε μια πληθώρα κοινωνικών ή ιδιωτικών συμφερόντων.