Tag Archives: Λίνα Παπαδοπούλου

Πέρα από την «υπεροχή»: ο έλεγχος «ultra vires» και συνταγματικής ταυτότητας των πράξεων ενωσιακών οργάνων εκ μέρους των εθνικών δικαστηρίων – Σχόλιο στην απόφαση PSPP της 5ης Μαΐου 2020 του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια, Έδρα Jean Monnet Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου και Πολιτισμού, Νομική Σχολή, ΑΠΘ

Η απόφαση του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου (Bundesverfassungsgericht) της 5ης Μαΐου 2020 έχει ήδη δεχτεί πολλά πυρά από τους μετέχοντες στην «ανοικτή κοινωνία των ερμηνευτών του Συντάγματος», που πλέον είναι και πανευρωπαϊκή, αν όχι οικουμενική, ανάλογα, εξάλλου, με εκείνα που το ίδιο το γερμανικό δικαστήριο εξαπέλυσε εναντίον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ). Πώς όμως… Read More »

Η αντίληψη περί δημοκρατίας Πίσω από την απόφαση του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της 5ης Μαΐου 2020

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Νομική Σχολή ΑΠΘ

 1.           Ο διάλογος μεταξύ Καρλσρούης και Λουξεμβούργου Στις 5 Μαΐου του 1955 η Δυτική Γερμανία ανέκτησε την κυριαρχία της από τις Μεγάλες Δυνάμεις, τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία. Εξήντα πέντε χρόνια αργότερα, στις 5 Μαΐου 2020 το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο (ΓΟΣΔ) εξέδωσε μία απόφαση, με την οποία, κατά μία έννοια, προσπαθεί… Read More »

Η «απόδραση» της Ένωσης και το Δικαστήριο-φύλακας

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Νομική Σχολή ΑΠΘ

Στην απόφαση-σταθμό της 5ης Μαΐου 2020 για το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο (ΓΟΣΔ) δεν αμφισβήτησε τη λεγόμενη «αρχή της υπεροχής» του δικαίου της Ένωσης, ή ακριβέστερα την «προτεραιότητα εφαρμογής» του. Η διαφορά ανάμεσα στους δύο όρους είναι σημαντική και αποτελεί κλειδί για να καταλάβουμε… Read More »

Μία τέλεια γερμανική καταιγίδα

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Νομική Σχολή ΑΠΘ

«Η απόφαση αυτή, με μία πρώτη ματιά, μπορεί να ενοχλήσει» προειδοποίησε ο Πρόεδρος του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου (ΓΟΣΔ), Αντρέας Φοσκούλε, κατά την ανακοίνωση της απόφασης της 5ης Μαΐου του ισχυρού αυτού –και με πολιτικούς όρους– οργάνου. Σε αντίθεση με ανάλογες προσφυγές στο παρελθόν κατά διαφόρων χρηματοδοτικών εργαλείων και πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης  (ΕΕ) για… Read More »

Έσπασε δύο «γυάλινες οροφές»

«Μαμά, μπορεί και ένα κορίτσι να γίνει Πρόεδρος;» με ρώτησε ο πεντάχρονος γιος μου, όταν παρακολουθούσαμε μαζί στην τηλεόραση την εκλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου στη θέση Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας. Πώς μπαίνει αυτή η αμφιβολία στο μυαλό ενός πεντάχρονου που μεγαλώνει σε ένα σπίτι όπου η ιδέα της έμφυλης ισότητας είναι αδιάσειστη; Από το σχολείο,… Read More »

Αναθεώρηση “χαμηλής πτήσης”

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Νομική Σχολή ΑΠΘ

  [Τι σημαίνει σύνταγμα] Μιλούμε για την αναθεώρηση του τυπικού Συντάγματος. Πλέον όμως έχει πρωτόγνωρα διευρυνθεί η ύλη του μη τυπικού, ουσιαστικού συντάγματος, και δη του «εξωγενούς», ορθότερα υπερεθνικού, αυτού δηλαδή που εμπεριέχεται και απορρέει ιδίως από τις συνταγματικού χαρακτήρα διατάξεις του ευρωπαϊκού ενωσιακού δικαίου καθώς και από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων… Read More »

Αλλοίωση του κοινοβουλευτικού συστήματος

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Το κοινοβουλευτικό σύστημα, δηλαδή κυρίως η ανάδειξη της Κυβέρνησης και η λειτουργία της Βουλής, στηρίζεται στη λεγόμενη “αρχή της δεδηλωμένης”. Πρόκειται για ένα (μαχητό) τεκμήριο που προϋποθέτει τη λειτουργία οργανωμένων κομμάτων και την -καταρχήν- πειθαρχία των μελών της κοινοβουλευτικής τους ομάδας (Κ.Ο.) και επιτρέπει να «προβλέψουμε» ευλόγως και θεμιτά την πολιτική συμπεριφορά των βουλευτών, με… Read More »

Εμβαθύνουν τα δημοψηφίσματα τη Δημοκρατία;

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Νομική Σχολή ΑΠΘ

Το Κοινοβούλιο δεν αποτελεί πια το «υπερεγώ» ενός αμόρφωτου και απομακρυσμένου από τα κέντρα άσκησης της εξουσίας λαού, αλλά μάλλον τον καθρέφτη του. Οι πολίτες είναι πλέον εξίσου, αν όχι περισσότερο, μορφωμένοι από τα μέλη του αντιπροσωπευτικού σώματος. Οι πολιτικοί στο πλαίσιο της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, εφόσον και καθόσον ομνύουν στην τελευταία, έχουν υποχρέωση να προσπαθούν… Read More »

Θεσμοί άμεσης δημοκρατίας (επίλογος στο βιβλιο Β. Τσεβρένη)

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Νομική Σχολή ΑΠΘ

Επιλογικό σημείωμα στο βιβλίο του Βασίλειου Τσεβρένη «Θεσμοί άμεσης δημοκρατίας στον ευρωπαϊκό χώρο- Προβλήματα και Προοπτικές» Η στόχευση της μελέτης Ο Δρ.Ν. κ Βασίλειος Τσεβρένης επιχειρεί στην ανά χείρας μελέτη του να συνδέσει δύο πολύ ενδιαφέροντα φαινόμενα: την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με τον, όπως τον ονομάζει «δημοψηφισματικό οίστρο» στον ευρωπαϊκό χώρο και συγκεκριμένα στα κράτη μέλη… Read More »

Ο ‘χρυσός κανόνας’ στο Σύνταγμα και το Δικαστήριο της Ένωσης

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθ. Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Έδρα Jean Monnet Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου και Πολιτισμού

Σημαντική θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών νομοθετημάτων για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους καταλαμβάνει το Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας, που μεταξύ άλλων προέβλεψε και την υποχρέωση νομικής κατοχύρωσης, σε συνταγματικό, κατά προτίμηση, ή ισότιμο αυτού επίπεδο, του λεγόμενου ‘χρυσού κανόνα’, ή ‘κανόνα ισοσκελισμένων προϋπολογισμών’ ή αλλιώς ‘χρεόφρενου’. Πρόκειται για τη νομική υποχρέωση της Κυβέρνησης να διαμορφώνει και… Read More »

Λίνα Παπαδοπούλου, Θεσμοί “άμεσης δημοκρατίας” στο Σύνταγμα, Αθήνα: Ευρασία 2014

Αντικείμενο της μονογραφίας είναι οι θεσμοί ‘άμεσης ή λαϊκής νομοθεσίας’, κατά την ορολογία του Αλέξανδρου Σβώλου, ιδίως το δημοψήφισμα και η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία. Το βιβλίο δομείται σε πέντε κεφάλαια: Στο πρώτο κεφάλαιο με τίτλο «Συνταγματική θεωρία» εξετάζεται η σχέση των θεσμών αυτών με την αντιπροσωπευτική και συνταγματική δημοκρατία. Το δεύτερο κεφάλαιο ρίχνει μια συγκριτική… Read More »

Η νομική έννοια της ‘οικογένειας’ και τα ομόφυλα ζευγάρια: μαθήματα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Η ελληνική νομοθεσία, νομολογία και η κρατούσα θεωρία αποκλείουν ότι τα ομόφυλα ζευγάρια μπορεί να έχουν οικογενειακή ζωή. Τη στάση αυτή είχε μέχρι πρόσφατα και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, την άλλαξε σε πρόσφατες αποφάσεις του. Κύρια θέση της μελέτης είναι ότι αντίστοιχα πρέπει να επεκταθεί η νομική έννοια της 'οικογενειακής ζωής' και στην… Read More »

Μια αιρετική ερμηνεία του άρθρου 32 Συντάγματος

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Η γοητεία της ερμηνείας του Συντάγματος έγκειται στη εξελικτική και δυναμική της φύση. Έτσι, στη σημερινή συζήτηση δεν φάνηκε να αμφισβητείται, όπως είχε γίνει το 2009, ότι η αντιπολίτευση δεν παραβιάζει το Σύνταγμα αρνούμενη να υπερψηφίσει τον προτεινόμενο από την κυβερνητική πλειοψηφία υποψήφιο για Πρόεδρο της Δημοκρατίας λόγω πολιτικών διαφωνιών της και όχι με αναφορά… Read More »

Οι τρεις πυλώνες της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, κράτη, πολίτες και λαοί: Θεσμικές καινοτομίες της Συνθήκης της Λισαβόνας

Λίνα Παπαδοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Έδρα Jean Monnet Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου και Πολιτισμού, Νομική Σχολή ΑΠΘ.

Η συζήτηση για την ύπαρξη ή μη ενός ‘δημοκρατικού ελλείμματος’ είναι πλούσια και η βιβλιογραφία πλέον αχανής. Η παρούσα μελέτη δε φιλοδοξεί να είναι τόσο μια συμβολή στη θεωρητική αυτή συζήτηση, όσο μία ‘ανάγνωση’ των οικείων διατάξεων της Συνθήκης της Λισαβόνας που αφορούν στην ειδικότερη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, ως θεμελιώδους συνταγματικής αρχής, όπως αυτή… Read More »

Πρόεδρος της Δημοκρατίας και εκλογές

Λίνα Παπαδοπούλου

Στο πλαίσιο της τελευταίας διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγματος (που ολοκληρώθηκε το 2008 με μηδαμινά αποτελέσματα) το ΠΑΣΟΚ είχε προτείνει την αποσύνδεση της (μη) εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας (ΠτΔ) από τη διάλυση της Βουλής. Το 2009 το ίδιο κόμμα, ως αξιωματική αντιπολίτευση, είχε προαναγγείλει ότι δεν θα υπερψήφιζε οποιονδήποτε προτεινόμενο για Πρόεδρο, προκειμένου να προκληθούν εθνικές… Read More »