Tag Archives: Λαϊκή κυριαρχία

Το αντιπροσωπευτικό σύστημα στη σκέψη του Αριστόβουλου Μάνεση και το αίτημα διεύρυνσης της δημοκρατικής του νομιμοποίησης

Χαράλαμπος Κουρουνδής, Διδάκτορας Νομικής ΑΠΘ, Μεταδιδακτορικός ερευνητής, ΣΕΠ ΕΑΠ

Η προσέγγιση του αντιπροσωπευτικού συστήματος από τον Αριστόβουλο Μάνεση δεν αποτελεί απλώς μια ιστορική συμβολή στο Συνταγματικό Δίκαιο. Η μέριμνά του για την κατά το δυνατόν ουσιαστικότερη και γνησιότερη αντιπροσώπευση των αντιπροσωπευομένων από τους αντιπροσώπους τους με κριτήριο τη μέγιστη δυνατή κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας, διατηρεί την προωθητική της δύναμη και στις μέρες μας. Το παρόν κείμενο εντάσσει τη σκέψη του Μάνεση στο ιστορικό, πολιτικό και νομικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκε για να αναδείξει τη διαχρονική σημασία της και να τη συνδέσει με τη σύγχρονη συζήτηση για τη δημοκρατική.

Η λαϊκή κυριαρχία ως λαϊκή εντολή και η διδασκαλία του Μάνεση

Αντώνης Μανιτάκης, Ομότιμος Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Αντικείμενο της παρούσας γραπτής εισήγησης, που ένα μέρος της παρουσιάστηκε προφορικά στην ημερίδα που διοργανώθηκε από το Ίδρυμα της Βουλής, στις 3 Ιουνίου, είναι να διερευνήσει, με βάση τη διδασκαλία του Μάνεση, αν η αποκαλούμενη «λαϊκή εντολή», έτσι όπως εννοείται από όσους την επικαλούνται, βρίσκει συνταγματικό έρεισμα στις θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές του πολιτεύματος, στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και στην αντιπροσωπευτική αρχή. Η θέση του συγγραφέα είναι ότι το δόγμα της λαϊκής εντολής χωρίς να αντιστρατεύεται το Σύνταγμα δεν εναρμονίζεται με το κλασικό νόημα της πολιτικής αντιπροσώπευσης του λαού. Συνιστά απλώς μια πολιτική παραφθορά του.
Το επιχείρημα που αναπτύσσεται είναι ότι η μεν αρχή της λαϊκής κυριαρχίας κατοχυρώνεται συνταγματικά, εφόσον και καθόσον όλες οι κρατικές εξουσίες ασκούνται «καθ΄όν τρόπον ορίζει το Σύνταγμα» και «υπάρχουν υπέρ του λαού και του έθνους», η δε αντιπροσωπευτική αρχή ορίζει ότι οι «βουλευτές αντιπροσωπεύουν το έθνος». Από τις αρχές αυτές συνάγεται ότι οι βουλευτές επιλέγονται από ένα κόμμα και εκλέγονται από τον λαό, για να αντιπροσωπεύσουν -και όχι να εκπροσωπήσουν- το σύνολο του λαού και τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά του και όχι μόνον μιας μερίδας του ή μόνον τους ψηφοφόρους τους. Αν ως λαϊκή εντολή εννοείται ένα είδος επιτακτικής, κομματικής, εντολής των ψηφοφόρων του κυβερνώντος κόμματος προς τους βουλευτές του, τότε η δέσμευση αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί ως δέσμευση ηθικο-πολιτικής υφής -μεγάλης σημασίας, είναι αλήθεια, για την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος. Αφορά όμως την πολιτική σχέση των ψηφοφόρων του κόμματος προς τους βουλευτές τους και δεν απορρέει ούτε βρίσκει κανονιστικό έρεισμα στην αντιπροσωπευτική αρχή ή στη λαϊκή κυριαρχία, ούτε, βέβαια, χαρακτηρίζει την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, που δεν είναι δημοκρατία της επιτακτικής εντολής

Γιάννης Α. Τασόπουλος, Η λαϊκή κυριαρχία και η πρόκληση της αμεροληψίας (βιβλίο)

Η λαϊκή κυριαρχία και η πρόκληση της αμεροληψίας   Από τη σειρά βιβλίων ΠΟΛΙΤΕΙΑ – ΣΥΝΤΑΓΜΑ – ΕΥΡΩΠΗ Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου  isbn: 978-960-218-951-1  σελ. 656, τιμή: 45€ Κάθε άνθρωπος μετρά εξίσου με τον άλλο. Κάθε πολίτης έχει μία ψήφο. Κάθε ψήφος είναι ισοδύναμη με την άλλη. Τελικώς, οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται μέσα από την… Read More »

Η λαϊκή κυριαρχία ιδίως κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσεως

Φίλιππος Κ. Σπυρόπουλος, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, ΕΚΠΑ

Στο συνταγματικό κράτος ‘κυρίαρχος’ με τη νομική έννοια δεν υπάρχει. Η έννοια της λαϊκής κυριαρχίας είναι συνεπώς μια έννοια πολιτική, με συμβολική και ιστορική αξία, που ταυτίζεται με τη δημοκρατική αρχή. Η λαϊκή κυριαρχία εκδηλώνεται στο πλαίσιο της νομιμότητας. Αν ο λαός την υπερβεί, γίνεται επανάσταση και βία. Βία είναι όμως και η νομιμότητα. Την… Read More »

Κυριαρχία κι ερμηνεία: αναζητώντας τον “κυρίαρχο λαό”

Γιώργος Καραβοκύρης - Δικηγόρος, Δ.Ν.

Η μελέτη διερευνά τη σχέση της κυριαρχίας με την ερμηνεία. Με αφετηρία τις σύγχρονες ερμηνευτικές θεωρίες, εξετάζουμε το πως γίνεται αντιληπτή στη συνταγματική πράξη και θεωρία η σχέση μεταξύ του συγγραφέα και του αναγνώστη του Συντάγματος. Η ελευθερία της ερμηνείας του συνταγματικού κανόνα προσδιορίζει τελικά τόσο την κανονιστικότητα του Συντάγματος όσο και την ταυτότητα του κυρίαρχου.

Σύνταγμα, μνημόνιο, εργασιακές σχέσεις και «σωτηρία της πατρίδας»

Δημήτρης Τραυλός-Τζανετάτος, Καθηγητής Εργατικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών

Στο πλαίσιο των «μέτρων διάσωσης» της ελληνικής οικονομίας, στοιχειώδεις προστατευτικές και θεσμικές ρυθμίσεις του εργατικού δικαίου, που ανήκουν στον πυρήνα του «εργασιακού νομικού πολιτισμού», δέχονται ισχυρότατα πλήγματα. Η επιβολή των σχετικών μέτρων γίνεται με επίκληση του «γενικού συμφέροντος», που ταυτίζεται πια με την «επιβίωση της χώρας». Ωστόσο, το γενικό συμφέρον δεν διαθέτει υπερσυνταγματικές ή μεταφυσικές ιδιότητες, αλλά είναι υποταγμένο στο συνολικό συνταγματικό πλαίσιο. Το Σύνταγμα μιας δημοκρατικά οργανωμένης πολιτείας αξιώνει την κανονιστική του πραγμάτωση όχι μόνο σε περίοδο οικονομικής σταθερότητας, αλλά και σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Το σύστημα της «κοινωνικά δεσμευμένης οικονομίας της αγοράς», το οποίο διασφαλίζεται από το Σύνταγμα, αξιώνει τήρηση και σεβασμό ανεξαρτήτως οικονομικής συγκυρίας.