Tag Archives: Οικονομική πολιτική

Ο έλεγχος των οικονομικών επιλογών από τον δικαστή: Προβολές του New Deal

Γιώργος Γεραπετρίτης, Επίκουρος Καθηγητής Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Η μεγάλη συνταγματική στιγμή της σύγκρουσης πολιτικής και δικαστικής εξουσίας στις ΗΠΑ με αφορμή το New Deal, που εφαρμόστηκε για την ανόρθωση της οικονομίας και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής μετά το κραχ του 1929, εισφέρει κρίσιμα συμπεράσματα για την ισορροπία των θεσμών στην παρούσα συγκυρία, ιδίως σε σχέση με το όργανο που τελικά αξιολογεί τη συνδρομή δημοσίου συμφέροντος και τον τρόπο ανάγνωσης του συντάγματος. Ειδικώς ως προς το ζήτημα της ερμηνείας του οικονομικού συντάγματος, που ανάγεται στη συνολική κοσμοθεωρία κάθε συνταγματικής τάξης, η πρόταση που αναδεικνύεται είναι ότι η συμβολή του δικαστή καθίσταται ζωτικής σημασίας, θα πρέπει όμως να λαμβάνεται υπ’ όψιν ότι ο καταστατικός χάρτης δεν αποτελεί συνθήκη ευτυχίας αλλά κώδικα συνύπαρξης. Στο Δικαστήριο του New Deal, η λύση που δόθηκε υπό το βάρος της δημοκρατικής νομιμοποίησης της πολιτικής εξουσίας προβάλλει σήμερα επιτακτικά το αίτημα για μια διαυγή και ειλικρινή προσέγγιση σε σχέση με τον ρόλο του δικαστή και τις δικανικές άμυνες για τη λειτουργία των θεσμών, κατεξοχήν τις (τυπικού χαρακτήρα) συνταγματικές εγγυήσεις ανεξαρτησίας του δικαστή και την (ουσιαστικού χαρακτήρα) υποχρέωση συλλογικής και ατομικής αιτιολόγησης των δικαστικών αποφάσεων.

Memoranda sunt Servanda? H συνταγματικότητα του νόμου 3845/2010 και του μνημονίου για τα μέτρα εφαρμογής των συμφωνιών με ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ

Γιώργος Σ.Π. Κατρούγκαλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Δ.Π.Θ.

Η εφαρμογή του προγράμματος σταθεροποίησης που περιλαμβάνεται στα μνημόνια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θέτει πολυεπίπεδα θέματα συνταγματικότητας. Αφενός η σχετική δανειακή σύμβαση ουδέποτε κυρώθηκε με νόμο (δεδομένου ότι συνάφθηκε τρεις μέρες μετά την ψήφιση του ν. 3845/2010), ενώ αντισυνταγματική είναι και η πρόβλεψη του νόμου για μη κύρωση των μελλοντικών συμφωνιών τροποποίησης του μνημονίου. Αφετέρου, και σε επίπεδο ουσιαστικής αντισυνταγματικότητας οι συμφωνίες είναι προβληματικές, ως αντίθετες στα συνταγματικά δικαιώματα της συλλογικής αυτονομίας, της εργασίας, της προστασίας της κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και στο πρώτο πρόσθετο πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ. Το σημαντικότερο είναι ότι η εφαρμογή τους δεν θα δώσει λύσεις στα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, εφόσον θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος, διαλύοντας ταυτόχρονα τις προστατευτικές εγγυήσεις του κοινωνικού κράτους.

Δικαστικός έλεγχος των μέτρων οικονομικής πολιτικής. Νομολογιακές τάσεις και προσαρμογές στο μεταβαλλόμενο οικονομικο-πολιτικό περιβάλλον

Ακρίτας Καϊδατζής, Δ.Ν., Δικηγόρος

Ο δικαστικός έλεγχος των μέτρων οικονομικής πολιτικής δεν είναι ανεξάρτητος από το οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον και, πιο συγκεκριμένα, από τις κρατούσες σε κάθε εποχή οικονομικο-πολιτικές αντιλήψεις. Σε μια πρώτη περίοδο, την «κρατοκεντρική» (1975-1990), η κρατούσα αντίληψη επιφυλάσσει στο κράτος κεντρικό ρόλο εντός του οικονομικού πεδίου. Το κρίσιμο νομολογιακό σώμα της περιόδου αυτής συγκροτούν αποφάσεις με τις οποίες ελέγχεται η συνταγματικότητα μέτρων έντονου κρατικού παρεμβατισμού. Με συμβατικό ορόσημο το 1990 εισερχόμαστε σε μια δεύτερη περίοδο, την «αγορακεντρική», με κύριο χαρακτηριστικό το «άνοιγμα» στην αγορά και τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Οι αποφάσεις με τις οποίες ελέγχεται η συνταγματικότητα των σχετικών μέτρων δίνουν το στίγμα στην περίοδο αυτή. Μια τρίτη περίοδος και ένα νέο οικονομικο-πολιτικό υπόδειγμα, «διορθωτικό» του προηγούμενου, έχουν αρχίσει να αναδύονται τα τελευταία χρόνια, μια εξέλιξη που φαίνεται πως αποτυπώνεται και στη νομολογία