Αυτοματισμοί και τεκμήρια κατά την εφαρμογή της εκλογικής απαγόρευσης

Ο νομοθέτης του άρθρου 102 του ν.5019/2023 απέκλεισε αυτομάτως από το δικαίωμα συμμετοχής στις βουλευτικές εκλογές τα κόμματα των οποίων ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας τα μέλη της διοικούσας επιτροπής, ο νόμιμος εκπρόσωπος, ή τα πρόσωπα που αποτελούν την πραγματική ηγεσία του κόμματος, έχουν καταδικασθεί σε οποιονδήποτε βαθμό σε κάθειρξη, για τα εγκλήματα των κεφαλαίων 1-6 του Δεύτερου Βιβλίου του Ποινικού Κώδικα. Στην περίπτωση αυτή, το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου, το οποίο είναι αρμόδιο για την ανακήρυξη των συνδυασμών των κομμάτων, καλείται απλώς να κρίνει, αν σε έναν συνδυασμό υπάρχουν πρόσωπα που έχουν καταδικασθεί για τα εγκλήματα αυτά, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που έχουν πράγματι ηγετικό ρόλο στο συγκεκριμένο κόμμα, έστω και αν δεν κατέχουν τυπικά ηγετικό αξίωμα, και οφείλει, εφόσον συντρέχουν οι εν λόγω καταστάσεις, να μην ανακηρύξει τον συνδυασμό του συγκεκριμένου κόμματος.

Επιπλέον, σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, η παρουσία σε συνδυασμό κόμματος υποψηφίου βουλευτή που έχει καταδικασθεί σε οποιονδήποτε βαθμό για τα εγκλήματα της συμμετοχής σε εγκληματική ή τρομοκρατική οργάνωση ή για εσχάτη προδοσία, αποτελεί ένα πολύ ισχυρό τεκμήριο για το ότι το κόμμα αυτό δεν υπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος κατά την έννοια του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ.. Η ενεργοποίηση του τεκμηρίου αυτού οδηγεί όπως και στην προηγούμενη περίπτωση στον αποκλεισμό του κόμματος από τις εκλογές, όχι όμως με τρόπο αυτόματο, αλλά μόνον εάν το ελεγχόμενο κόμμα δεν προσκομίσει αποδείξεις ότι το τεκμήριο δεν ευσταθεί, δηλαδή ότι η παρουσία του συγκεκριμένου υποψηφίου δεν αναιρεί τον δημοκρατικό του χαρακτήρα. Όταν όμως υπάρχει η εμπειρία από τη δράση  των ηγετικών της στελεχών της Χρυσής Αυγής, όπως καταγράφεται στην ιστορική απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, αυτή θα ήταν μια ακατόρθωτη απόδειξη (probatio diabolica).

Έτσι, υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις της περίπτωσης που θα κληθεί να εξετάσει το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου, εάν τελικά γίνει διαδοχή ηγεσίας στο κόμμα του Ηλία Κασιδιάρη και ο ίδιος είναι υποψήφιος βουλευτής, το άρθρο 102 του ν.5019 μπορεί να βρει διπλή εφαρμογή: λόγω της υφιστάμενης καταδίκης του αναμφίβολου πραγματικού του ηγέτη και της βουλευτικής υποψηφιότητας του ιδίου στον συνδυασμό του κόμματος αυτού, έστω και με άλλον επικεφαλής ή ενδεχομένως και με άλλο όνομα.

Εξάλλου, η τυχόν αμφισβήτηση της συμφωνίας της συγκεκριμένης ρύθμισης προς την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καμία τύχη δεν θα έχει. Παρόμοιες υποθέσεις έχει κρίνει το ΕΔΔΑ απορρίπτοντας τις αιτιάσεις των προσφευγόντων στις αποφάσεις Ždanoka κατά Λετονίας (2006) και Etxeberria και άλλοι κατά Ισπανίας (2009). Και οι δύο αφορούσαν περιπτώσεις αποκλεισμού κομμάτων ή υποψηφίων από τις εκλογές, οι οποίες κρίθηκαν από το Δικαστήριο ως σύμφωνες προς το άρθρο 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ στο οποίο κατοχυρώνεται το δικαίωμα για ελεύθερες και δημοκρατικές εκλογές. Ας έχουν υπόψη τις αποφάσεις αυτές όλοι οι ενδιαφερόμενοι.