To άρθρο πραγματεύεται την (αντι)συνταγματικότητα του πειθαναγκαστικού εμβολιασμού μιας ειδικής κατηγορίας προσώπων, που επιτελούν δημόσιο λειτούργημα και έρχονται σε προσωπική επαφή με ομάδες προσώπων όπως γιατροί, νοσηλευτικό προσωπικό, κ.ά. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι ο εμβολιασμός, ως μορφή βιοϊατρικής παρέμβασης στην ψυχική και σωματική υγεία και ακεραιότητα του προσώπου, προσβάλλει, όταν γίνεται χωρίς τη ρητή και… Read More »
Στην εισήγησή του ο Αντιπρόεδρος του ΣτΕ κ Χρήστος Ράμμος καταλήγει στη θέση ότι το δικαίωμα στην ενεργητική ευθανασία βρίσκει έρεισμα στο άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, σε συνδυασμό με το άρθρο 9 παρ. 1, όχι όμως γενικώς και σε κάθε περίπτωση που ένας ασθενής θα την ζητήσει, αλλά όταν πρόκειται για συγκεκριμένες περιπτώσεις… Read More »
Ο θόρυβος που προκάλεσε η απόφαση των αναισθησιολόγων του νοσοκομείου της Σάμου να μη συμμετέχουν στο εξής σε νόμιμες αμβλώσεις (με εξαίρεση, πάντως, αυτές που επιβάλλονται για την προστασία της υγείας ή και της ζωής της γυναίκας), έφερε στην επιφάνεια ένα καίριο ηθικό πρόβλημα: έως πού ελέγχει το σώμα της μια γυναίκα που κυοφορεί; Όπως… Read More »
Μέσα από την εξιστόρηση μιας αληθινής ιστορίας στις ΗΠΑ και στην οποία τα πάντα πήγαν «στραβά», ακατάλληλοι γονείς, ακατάλληλη παρένθετη μητέρα, μια ιδιωτική συμφωνία και ένα γραφείο μεσολάβησης που λειτουργούσε στα πλαίσια εμπορικής επιχείρησης, δηλαδή ένα μείγμα και μια σειρά από γεγονότα που η ανάγνωσή τους σίγουρα προκαλεί συναισθηματική ένταση, αναδεικνύεται η καταλληλότερη βάση για… Read More »
Ηλεκτρονικό Περιοδικό της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής
Reproductive tourism refers to the travelling of citizens from their country of residence to another country in order to receive fertility treatment through assisted reproductive technology (ART). In Europe, the reasons why people seek reproductive treatments outside their national boundaries are diverse but mainly because regulations differ a lot among countries. The legislations concerning ART… Read More »
Προγενέστερες οδηγίες για το τέλος της ζωής’, Βιοηθική και συνταγματική αξιολόγηση, σε: Μ. Κανελλοπούλου-Μπότη και Φ. Παναγοπούλου (επιμ.), Πρακτικά Διεπιστημονικού Συνεδρίου: Ιατρική Ευθύνη και Βιοηθική – Σύγχρονες Προσεγγίσεις και Προοπτικές του Μέλλοντος, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 1-2/03/2013, Αθήνα: εκδ. Πασχαλίδη 2014, σελ. 233-272 Περίληψη: Η εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας στον τομέα της ιατρικής, επιτρέπουν… Read More »
Όσο περισσότερο η ιατρική επιστήμη εξελίσσει την γνώση και την τεχνολογία της για να αντιμετωπίσει τις μεγάλες ασθένειες της εποχής μας τόσο εντονότερα συζητείται η ευθανασία. Το ζήτημα είναι πολύ ευρύ και τοποθετείται στα πεδία του δικαίου και της βιοηθικής. Το παρόν άρθρο το προσεγγίζει υπό το πρίσμα του δικαιώματος του ασθενή να θέτει ο… Read More »
Ο Ιωάννης Μανωλεδάκης ξεκινά την πραγμάτευση από τον ορισμό της έννοιας του δικαιώματος, το οποίο αποτελεί μία εξουσία την οποία απονέμει η έννομη τάξη σε ένα πρόσωπο προς εξυπηρέτηση κάποιου βιοτικού ή έννομου συμφέροντός του. Μετά από εξέταση του οπλοστασίου του ποινικού δικαίου ο συγγραφέας καταλήγει ότι de lege lata δεν συνάγεται δικαίωμα στο θάνατο, εφόσον η παροχή βοήθειας σε αυτοκτονία τιμωρείται. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και βάσει του Συντάγματος. Το κύριο επιχείρημά του όμως είναι ότι καμιά έννομη τάξη δεν δύναται να αναγνωρίσει ένα δικαίωμα στο θάνατο, καθώς ο θάνατος, δηλαδή η ανυπαρξία του υποκειμένου, και κατά συνέπεια η ανυπαρξία της έννομης τάξης εν τω συνόλω, ούτε αποτελούν ούτε θα μπορούσαν ποτέ να αποτελέσουν «συμφέρον» άξιο προστασίας από την ίδια την έννομη τάξη αφού αυτό θα σήμαινε την αυτοκατάργησή της. Μέσω του ερωτήματος αν υπάρχει δικαίωμα στο θάνατο ο Ιωάννης Μανωλεδάκης αναδεικνύει παράλληλα την αυτονομία της νομικής επιστήμης, έναντι άλλων κοινωνικών επιστημών και καταγράφει τα όριά της.
Είναι προφανές ότι η σύλληψη ενός τέτοιου υποκειμενικού δικαιώματος είναι ασύμβατη με το θεμέλιο της έννομης τάξης, τη διαφύλαξη δηλαδή της ανθρώπινης ζωής, αφού υπονοεί την ανά πάσα στιγμή αυτοκατάργησή της8. Ήδη, λοιπόν, ο συγκεκριμένος όρος αποδεικνύεται ατυχής αφού το γενικό του κανονιστικό περιεχόμενο υπονομεύει βάναυσα την ίδια την έννοια του νομικού κανόνα. Είναι από την άλλη σαφές ότι μια φιλελεύθερη έννομη τάξη δεν μπορεί να καταστήσει τη ζωή νομική υποχρέωση, διότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο επεμβαίνει ανεπίτρεπτα στην κατεξοχήν μύχια επιλογή του ατόμου και καταργεί τον πυρήνα της προσωπικής του αυτονομίας. Στο κείμενο επιχειρείται η θεμελίωση ενός υποκειμενικού δικαιώματος στην ευθανασία (ενεργητική και παθητική) σε μια συγκεκριμένη πρόσληψη της προσωπικής αυτονομίας, απαλλαγμένη από μεταφυσικές προκείμενες, η οποία στηρίζεται στη μοντέρνα πλασματική διάκριση ανάμεσα στο ατομικό και το κοινωνικό και την αυτεξούσια επιλογή του ατόμου να αποτελεί υποκείμενο δικαίου, να επιλέγει δηλαδή τη συμμετοχή του και την αποχώρησή του από την κοινωνία με τον άλλον, καθώς και στην αρχή της ισότητας των υποκειμένων. Η νομική κατοχύρωση της ευθανασίας προϋποθέτει την ένταξή της στον απρόσβλητο από το δίκαιο χώρο της σχέσης που το υποκείμενο διατηρεί με τον εαυτό του, εκεί που δεν νοείται καμία βλάβη στον άλλο.Αντίθετα, η αρχή της αξίας του ανθρώπου απαγορεύει λογικά την αυτοκαταστροφή του υποκειμένου. Έτσι, το επίκαιρο και δημοφιλές αίτημα του «αξιοπρεπούς» θανάτου αποτελεί είτε μια «contradictio in terminis» είτε μια ανώφελη έως και επικίνδυνη κατασκευή.
Αντικείμενο διερεύνησης της μελέτης αποτελεί το ζήτημα του εάν η ρητή αποσαφήνιση του υποχρεωτικού χαρακτήρα της λήψης του γενετικού υλικού μετά την προσθήκη του σχετικού επιρρήματος στην αναθεωρημένη διάταξη του άρθρου 200Α ΚΠΔ προσφέρει επαρκές νομιμοποιητικό έρεισμα ικανό να θεμελιώσει τη νομιμότητα της εξαναγκαστικής υποβολής του ατόμου στην ανακριτική αυτή πράξη, όπως έχει υποστηριχθεί στη… Read More »
Βάση του άρθρου αποτελεί η μελέτη του εκλιπόντος καθηγητή Ιωάννη Μανωλεδάκη «Υπάρχει δικαίωμα στο θάνατο;» (Ποινικά Χρονικά 2004, 577επ.). Η συγγραφέας ακολουθεί την πορεία της σκέψης του αείμνηστου νομικού και «διαλέγεται» μαζί της ως προς το ερώτημα της ύπαρξης ενός δικαιώματος στο θάνατο εξετάζοντας την επιχειρηματολογία υπέρ και κατά της ύπαρξης (de lege lata) ή/και της θεσμοθέτησης (de lege ferenda) ενός τέτοιου δικαιώματος.