Δημοκρατική διολίσθηση

Λίνα Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Επιστροφή στα βασικά: Η δημοκρατία δεν είναι απλώς η επικράτηση της πλειοψηφίας, με βάση την οποία αναδεικνύεται η Κυβέρνηση, δεν είναι δηλαδή μια τυραννία της πλειοψηφίας· είναι και ο έλεγχος των κυβερνόντων, που έχουν λάβει την πλειοψηφία από δικαστήρια, ανεξάρτητες αρχές, τον τύπο, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, κάθε πολίτη και κάτοικο της χώρας. Όταν όμως η Κυβέρνηση, επειδή έχει την πλειοψηφία χειραγωγεί, άμεσα ή έμμεσα –μέσω για παράδειγμα από αυτή ελεγχόμενων μέσων ενημέρωσης– και υποσκάπτει τα θεσμικά αντίβαρά της, η δημοκρατία διολισθαίνει προς το αντίθετό της.

Τέτοια, όμως, σύννεφα φαίνεται να σκιάζουν το κράτος δικαίου και άρα τη δημοκρατία (και) στη χώρα μας, και εξηγούμαι: ήταν στα τέλη του 2023, όταν η Κυβέρνηση «μπάζωσε» τη Διάσκεψη των Προέδρων, προσθέτοντας μέλη σε αυτή, προκειμένου, με πλειοψηφία μικρότερη από τη συνταγματικά επιτρεπόμενη –αφού δεν υπάρχει και Συνταγματικό Δικαστήριο για την ελέγξει– να επιλέξει ως μέλη της ΑΔΑΕ, πρόσωπα χωρίς ευρεία συναίνεση, και προέβη σε εκδικητικές πράξεις εναντίον του πρώην πλέον Προέδρου της Χρήστου Ράμμου και άλλων μελών, επειδή έπραξαν το συνταγματικό τους καθήκον, ενώ ταυτόχρονα η ίδια δεν εφαρμόζει σχετική απόφαση του ΣτΕ για ενημέρωση των θυμάτων παρακολούθησης.

Στο ίδιο πλαίσιο, η ερευνητική δημοσιογραφία βρίσκεται στο στόχαστρο, όπως δείχνει η εκ νέου στοχοποίηση του δημοσιογράφου κ. Κουκάκη, αμέσως αφότου (ή επειδή;) διατύπωσε ερωτήματα –απλώς ερωτήματα– για τη δημιουργία νέας συστημικής τράπεζας.

Σε άλλο, πρόσφατο παράδειγμα, Υπουργοί της Κυβέρνησης δεν παραπέμφθηκαν και δεν θα ελεγχθούν από τα αρμόδια ανακριτικά και δικαστικά όργανα για το σκάδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, καθώς η κυβερνητική πλειοψηφία αγνόησε προκλητικά τα σχετικά αιτήματα της Ευρωπαίας Εισαγγελέα. Και αυτό με επίκληση της πλειοψηφικής απόφασης της Βουλής, παρά την αυτονομία του ενωσιακού δικαίου, που περιφρουρεί με τις δικές της διατάξεις, τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης. Μία οπισθοδρόμηση στο πεδίο του κράτους δικαίου και της ευρωπαϊκής ταυτότητας της χώρας σε αντίθεση με το ενωσιακό δίκαιο.

Με την πρόσφατη αναστολή των διαδικασιών ασύλου για πρόσφυγες από τη βόρεια Αφρική, η Κυβέρνηση ήλθε σε αντίθεση και με το διεθνές δίκαιο. Αμφισβητεί και πλέον και με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που πρόσφατα ανέστειλε την απέλαση οκτώ Σουδανών προσφύγων. Την αναστολή αποφάσισε και το αρμόδιο εθνικό δικαστήριο πριν από μία περίπου εβδομάδα. Κι όμως, πρόσφατα, δημοσιεύματα είδαν το φως της δημοσιότητας, σύμφωνα με τα οποία μια Οργάνωση της Κοινωνίας των Πολιτών θα διαγράφεται από το επίσημο μητρώο στην περίπτωση που διακινεί στους μετανάστες θέσεις κατά της επίσημης μεταναστευτικής πολιτικής της Κυβέρνησης, ή εάν κινηθεί νομικά κατά αποφάσεων που προβλέπουν διοικητικές κρατήσεις, αν δηλαδή βοηθήσει κάποιον αιτούντα άσυλο να κάνει χρήση του θεμελιώδους δικαιώματός του σε δικαστική προστασία. Και αυτό, επειδή μια τέτοια ΜΚΟ, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, βοήθησε τους προαναφερθέντες Σουδανούς να προσφύγουν δικαστικά. Είναι αυταπόδεικτο ότι μια τέτοια ρύθμιση θα ήταν αντισυνταγματική και αντίθετη στην ΕΣΔΑ, καθώς θα υπέσκαπτε άμεσα και αποτελεσματικά την ίδια την ανεξαρτησία των ΜΚΟ. Από μη κυβερνητικές θα τις καθιστούσε κυβερνητικά φερέφωνα, αποκλείοντας από το πεδίο της δράσης όποιες δεν θα αποδεχόταν να παίξουν αυτόν τον ρόλο.

Τέλος, δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρονται σε αλλαγή του εκλογικού συστήματος με αύξηση του ελάχιστου ποσοστού για είσοδο στη Βουλή στο 5%, χωρίς παράλληλη κατάργηση του μπόνους υπέρ του πρώτου κόμματος. Αν και τα δύο αυτά μέτρα, ξεχωριστά, επιτρέπονται, καταρχήν, ο συνδυασμός τους θα επιφέρει υπερβολική ενίσχυση του πρώτου κόμματος, καθιστώντας το εκλογικό σύστημα αντισυνταγματικό.

Σωρευτικά τα επεισόδια αυτά αποκαλύπτουν μία αργή αλλά συνεχή διολίσθηση προς ένα μοντέλο «αντιφιλελεύθερης δημοκρατίας», η οποία, βέβαια, μόνον κατ’ όνομα είναι δημοκρατία. Η διολίσθηση αυτή πρέπει να σταματήσει, πριν να είναι πολύ αργά!

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

six − three =