Το δικαίωμα δωρεάν παιδείας μεταξύ (συνταγματικού) δικαίου και (νομοθετικής) πολιτικής. Με αφορμή την απόφαση για τα δίδακτρα στις μεταπτυχιακές σπουδές

Ακρίτας Καϊδατζής Λέκτορας Συνταγματικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Στη μελέτη διατυπώνεται η υπόθεση ότι, όσο παραμελούμε να θέσουμε κρίσιμα συνταγματικά ζητήματα σε πολιτικό επίπεδο, τόσο εξασθενεί η προστασία των δικαιωμάτων και στο νομικό επίπεδο. Η υπόθεση εργασίας εξετάζεται στο παράδειγμα του δικαιώματος δωρεάν παιδείας, με αφορμή την απόφαση 2411/2012 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία κρίθηκε ότι η επιβολή διδάκτρων για μεταπτυχιακές σπουδές δεν αντίκειται στο άρθρο 16 παρ. 4 Συντ. Η κεντρική ιδέα της μελέτης είναι ότι, χωρίς να αναθεωρηθεί η διάταξη, ο σχετικός συνταγματικός κανόνας έχει μεταβληθεί, όχι όμως λόγω αυτής ή όποιας άλλης δικαστικής απόφασης, αλλά ως συνέπεια της μακροχρόνιας αποτυχίας της πολιτικής να θέσει ως συνταγματικό ζήτημα το πρόβλημα της κατανομής του κόστους της δημόσιας εκπαίδευσης, όπως και γενικότερα του κοινωνικού κράτους. [Δημοσιεύθηκε σε: ΘΠΔΔ 2012, σελ. 1046 επ.]

‘Μεγάλη πολιτική’ και ασθενής δικαστικός έλεγχος. Συνταγματικά ζητήματα και ζητήματα συνταγματικότητας στο ‘Μνημόνιο’

Του Ακρίτα Καϊδατζή, Λέκτορας Συνταγματικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Σε περιόδους κρίσης τείνει να μειώνεται η ένταση του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των μέτρων που λαμβάνει η πολιτική εξουσία. Αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι το Σύνταγμα χάνει τη σημασία του για τις υιοθετούμενες δημόσιες πολιτικές. Σημαίνει όμως ότι η τήρηση του Συντάγματος δεν διασφαλίζεται τόσο στις δικαστικές αίθουσες όσο μάλλον στο πεδίο της πολιτικής. Το Μνημόνιο θέτει μείζονα συνταγματικά ζητήματα, που δεν μπορούν όλα να τεθούν σε δικαστική κρίση ως ζητήματα (αντι)συνταγματικότητας. Με την απόφαση ΣτΕ (Ολ.) 668/2012 απορρίφθηκαν με ευρεία πλειοψηφία, αλλά και με αξιοπρόσεκτες μειοψηφίες, οι αιτήσεις ακυρώσεως στη λεγόμενη ‘δίκη του Μνημονίου’. Η απόφαση αφήνει να διαφανούν ενδιαφέρουσες τάσεις του δικαστικού ελέγχου (έλεγχος της αιτιολόγησης και των συνεπειών των νομοθετικών επιλογών), ωστόσο τα σημαντικότερα συνταγματικά ζητήματα παραμένουν ανοικτά ως πολιτικά ζητήματα.