Category Archives: ΜΕΛΕΤΕΣ – ΑΡΘΡΑ

Επιστολική ψήφος και εκλογή Ευρωβουλευτών. Ενα βήμα μπρος (;) και ένα πίσω

Γιώργος Χ. Σωτηρέλης, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οι πρόσφατες εξαγγελίες του πρωθυπουργού σε σχέση με τις ευρωεκλογές αφορούν δύο σημαντικές επιλογές, από τις οποίες η πρώτη, που αφορά την διατήρηση της ενιαία εκλογικής περιφέρειας και του σταυρού προτίμησης, είναι αναμφίβολα μία αρνητική εξέλιξη, ενώ η δεύτερη πρέπει κατ’αρχήν να κριθεί θετικά, υπό αυστηρές όμως προϋποθέσεις. Ειδικότερα: Α. Ο πρωθυπουργός, παρότι είχε αναγνωρίσει… Read More »

«Διλήμματα» της Νομικής Επιστήμης στο πλαίσιο των προκλήσεων της Τεχνητής Νοημοσύνης

Προκόπιος Παυλόπουλος, τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Επίτιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ

Πρόλογος Τον Ιούνιο του 2022 ο Blake Lemoine, μηχανικός της Google στο Τμήμα «Responsible Innovation» («Υπεύθυνη Καινοτομία»), έδωσε στην δημοσιότητα τον διάλογο που είχε με το «Μεγάλο Γλωσσικό Μοντέλο» «LaMDA» -είδος «Μεγάλου Νευρωνικού Δικτύου»- τα αρχικά του οποίου σημαίνουν «Language Model for Dialogue Applications», ήτοι «Γλωσσικό Μοντέλο για εφαρμογές Διαλόγου». Και με βάση τα δεδομένα… Read More »

Ο σεβασμός του Συντάγματος και η επιφύλαξη που έχει διατυπώσει η Ελλάδα στη GATS ως προς την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων

Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Όπως είχα την ευκαιρία να αναλύσω σε πρόσφατη μελέτη μου, ακόμη και αν το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει επικαθορίσει, σε μεγάλο βαθμό, την ερμηνεία και την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 16, παρ. 5 και 8, του Συντάγματος, το κανονιστικό απόθεμα των διατάξεων αυτών δεν έχει εξαντληθεί απέναντι στις απαιτήσεις του ενωσιακού δικαίου, οι… Read More »

50 χρόνια μετά. Η δραματική οπισθοδρόμηση της Ελληνικής Δημοκρατίας

Γιώργος Χ. Σωτηρέλης, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Συμπληρώθηκαν πλέον 50 χρόνια από την ηρωϊκή εξέγερση του Πολυτεχνείου, που σηματοδότησε την αποκατάσταση, λίγους μήνες μετά, της Δημοκρατίας στην χώρα μας. Παρότι εγκαινιάσθηκε έτσι η  δεύτερη μεγάλη περίοδο δημοκρατικής και κοινοβουλευτικής ομαλότητας (η πρώτη ήταν από το 1864 έως το 1915) όλα δείχνουν ότι οι δύο αυτές επέτειοι δεν ενδείκνυνται για πανηγυρισμούς. Αντίθετα, επιτάσσουν,… Read More »

Τα όρια του δημόσιου λόγου και της ελευθερίας της έκφρασης των δικαστικών λειτουργών. Ο δημόσιος λόγος των Δικαστικών Ενώσεων.

Παναγιώτης Μαντζούφας, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στην Νομική Σχολή του ΑΠΘ

Εισαγωγή Ο Έλληνας δικαστής, ως δικαστής τριών εννόμων τάξεων (εθνικής, ενωσιακής και διεθνούς- κυρίως της ΕΣΔΑ), και εκπρόσωπος της αρχαϊκότερης έκφρασης της διάκρισης των εξουσιών, της δικαιοσύνης, καλείται να επιτελέσει ένα  απαιτητικό καθήκον ως εγγυητής του κράτους δικαίου[1]. Ως δημόσιος λειτουργός βρίσκεται στο κέντρο της συνολικής λειτουργίας της δικαιοσύνης και συνεπώς καλείται  να συναιρέσει και… Read More »

Η Ελλάδα στο φάσμα του αυταρχισμού;

Γιώργος Κατσαμπέκης, Ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) και Visiting Fellow στο Πανεπιστήμιο του Λάφμπορο

Οι πρόσφατες αμφίβολης συνταγματικότητας αλλαγές[1] στην σύνθεση των μελών της ΑΔΑΕ (Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών) και του ΕΣΡ (Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης) επανάφεραν στην δημόσια συζήτηση ανησυχίες για την ανθεκτικότητα του κράτους δικαίου, την ανεξαρτησία των θεσμών και τη δημοκρατία στη χώρα. Λίγες ημέρες αργότερα, η ετήσια έκθεση του World Justice Project (WJP) για… Read More »

Η επίδραση της τεχνολογίας στη δημοκρατία

Τ. Βιδάλης, Δ.Ν., EGE Member (EC), Επιστ. Συνεργάτης, Νομ. Σύμβουλος ΕΕΒΤ

Εισαγωγή Το ελληνικό Σύνταγμα αναφέρεται σποραδικά στην τεχνολογία, κυρίως σε διατάξεις που κατοχυρώνουν τα λεγόμενα «νέα» δικαιώματα, μετά την αναθεώρηση του 2001: για τους βιοιατρικούς πειραματισμούς[1], για το δικαίωμα στην πληροφόρηση, για την προστασία των προσωπικών δεδομένων (άρθ. 5 παρ. 5, 5 Α, 9 Α)[2]. Η ραδιοτηλεόραση πάλι ήταν το πρώτο χρονικά πεδίο του ενδιαφέροντός… Read More »

Από την υπέρβαση του μετεμφυλιακού τραύματος στη φασιστική απειλή. Παλιές και νέες ερμηνείες του άρθρου 29 παρ. 1 του Συντάγματος.

Χαράλαμπος Κουρουνδής, Διδάκτωρ Νομικής ΑΠΘ, Διδάσκων (ΣΕΠ) στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης ΕΑΠ.

Το έργο του Μιχάλη Σπουρδαλάκη έχει συμβάλει ιδιαίτερα στην ανάδειξη πεδίων που είχαν μείνει σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητα ως τη δεκαετία του ’80 στην ελληνική βιβλιογραφία για τα πολιτικά κόμματα, όπως η φεμινιστική οπτική και η εσωκομματική δημοκρατία. Επιπλέον, η διατριβή του για το ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε έργο αναφοράς για τη μελέτη ενός κόμματος το οποίο… Read More »

«Λαός δεν είν’ αυτό που βλέπετε, είναι πολιτεία»

Σπύρος Βλαχόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Οι ανεξάρτητες διοικητικές  αρχές που κατοχυρώνονται από το 2001 στο ελληνικό Σύνταγμα αποτελούν, μαζί βεβαίως με τη δικαιοσύνη, το κυριότερο «θεσμικό αντίβαρο» στο πολίτευμά μας. Οι αποφάσεις τους μπορεί να θίξουν τους εκάστοτε κυβερνώντες, οι οποίοι διαθέτουν αναμφισβήτητα τη λαϊκή νομιμοποίηση. Η λειτουργία λοιπόν των ανεξαρτήτων αρχών θέτει μια σειρά από γενικότερα ερωτήματα: Πώς είναι… Read More »

Όψεις της κανονιστικής «απορρύθμισης» του Κράτους Δικαίου: Το φαινόμενο της «επικυριαρχίας» του «οικονομικού» επί του «θεσμικού»

Προκόπιος Παυλόπουλος, τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Επίτιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ

Πρόλογος Αποτελεί κοινό τόπο στο πεδίο του Δημόσιου Δικαίου ότι οι θεσμικές εγγυήσεις του Κράτους Δικαίου συνιστούν ένα θεμελιώδες «ανάχωμα» προστασίας της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας και των μέσων που οργανώνει για την υπεράσπιση της Ελευθερίας, συνακόλουθα δε και του «οπλοστασίου» το οποίο θεσμοθετείται προκειμένου να διασφαλισθεί η ακώλυτη άσκηση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Α. Συνοπτικώς, το Κράτος… Read More »

Οι Ανεξάρτητες Αρχές ως λάφυρο του νικητή των εκλογών

Χαράλαμπος Ανθόπουλος, Καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης ΕΑΠ

Το αποτέλεσμα των εκλογών του Ιουνίου 2023 δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τον μετασχηματισμό του ελληνικού πολιτικού συστήματος σε ένα σύστημα με «κυρίαρχο κόμμα». Αυτό δεν οφείλεται τόσο στο ποσοστό με το οποίο η Νέα Δημοκρατία κέρδισε τις εκλογές (40,56% και 158 έδρες στη Βουλή), το οποίο είναι αρκετά κάτω από εκείνο με βάση το οποίο… Read More »

Το άρθρο 16 του Συντάγματος στη δίνη του νεοφεουδαρχικού συνταγματισμού

Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Εισαγωγή Όπως γίνεται δεκτό στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα των διατάξεων των παραγράφων 4, 5 και 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος, «[η] ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται στην Ελλάδα αποκλειστικώς από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, πλήρως αυτοδιοικούμενα, απαγορεύεται δε απολύτως η σύσταση σχολών ανώτατης εκπαίδευσης… Read More »

Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και Εθνικά Συντάγματα

Γιώργος Κατρούγκαλος, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο ΔΠΘ

Εισαγωγικές παρατηρήσεις. 2 Ψήφισμα της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης. 2 Abstract της Έκθεσης. 2 Ψήφισμα.. 2 Β. Αιτιολογική έκθεση του εισηγητή  Γιώργου Κατρούγκαλου. 9 Εισαγωγή. 9 Η θέση της ΕΣΔΑ στις εθνικές έννομες τάξεις. 10 2.1. Από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου: οι παραδοσιακές μονιστικές και δυϊστικές προσεγγίσεις  11 2.2. Η ευθύνη των… Read More »

Η στελέχωση των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών. Το σχέδιο της πλειοψηφίας και η στάση της αντιπολίτευσης *

Θανάσης Γ. Ξηρός, Αναπληρωτής Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΣΕΙ-ΣΣΕ 

 Ι  Η νέα σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης και η συμπλήρωση των θέσεων του αντιπροέδρου, του αναπληρωτή του και μελών της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών δεν προέκυψαν εν αιθρία. Η θητεία των απερχόμενων είχε ήδη συμπληρωθεί από έτους, αλλά η πλήρωση των κενών θέσεων, όπως συμβαίνει συνήθως τα τελευταία χρόνια, δεν θα εκκινήσει… Read More »

Κηραλοιφές, ΕΥΠ και υποκλοπές: ένα αμαρτωλό τρίγωνο*

Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, ομότιμος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών.          

Ας ξεκινήσουμε με τρεις απαραίτητους ορισμούς: Κηραλοιφές: είναι οι πομάδες, με κύριο συστατικό το κερί από κηρήθρες, τις οποίες διαφήμιζε ο  Κυριάκος Βελόπουλος τον Μάρτιο του 2020,  δηλαδή τις πρώτες και πιο επικίνδυνες μέρες της πανδημίας, ως αποτρεπτικές του κορωνοϊού. Τη σχετική  εκπομπή, που έφερε τον εύγλωττο  τίτλο «Κόντρα και ρήξη»  μετέδωσαν τότε είκοσι πέντε… Read More »