To Σύνταγμα, η λογική και η υποχρέωση

Γιώργος Ν. Καραβοκύρης, επίκουρος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ

Στην πανδημία, οι μεταλλάξεις του ιού μπορεί να πληθαίνουν και τα επιδημιολογικά δεδομένα να μεταβάλλονται, αλλά οι νομικές αρχές παραμένουν σταθερές. Οπως έχει ήδη υποστηριχθεί στη θεωρία και τη νομολογία (βλ. ΣτΕ 2387/2020, ΕΔΔΑ, Vavricka και λοιποί κατά Τσέχικης Δημοκρατίας, 8/4/2021), η επιβολή υποχρεωτικού εμβολιασμού (βλ. ν. 4675/2020), είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα, εφόσον τεκμηριώνεται επιστημονικά η αναγκαιότητά του για την προστασία της δημόσιας υγείας. Ως περιορισμός της προσωπικής αυτονομίας, οφείλει να σέβεται την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ.1 Σ.), να είναι δηλαδή κατάλληλος και αναγκαίος για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού.

Η υποχρεωτικότητα για τους άνω των 60 δικαιολογείται καταρχάς από την εγγύτητά τους στον υγειονομικό κίνδυνο, δεδομένο που συναρτάται άμεσα με την ηλικία τους και πλέον με την άρνηση στον εμβολιασμό. Οι ηλικιωμένοι αποτελούν προνομιακό και ευρύ target group του Covid-19, καθώς 520.000 συμπολίτες μας παραμένουν ιδιαίτερα ευάλωτοι. Τα εμπειρικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι συντριπτικό ποσοστό των θανάτων (9/10) και των διασωληνωμένων ασθενών (7/10) αφορά άτομα αυτής της ηλικιακής ομάδας, κατά κύριο λόγο ανεμβολίαστους.

H υποχρέωση, ωστόσο, δεν βρίσκει το έρεισμά της μόνο στην προστασία της ατομικής υγείας ή της συγκεκριμένης ομάδας, αλλά, το σημαντικότερο, στη βλάβη και διακινδύνευση των τρίτων και του κοινωνικού συνόλου. Πέρα από την υψηλή διασπορά της νόσου στους ανεμβολίαστους, κρίσιμη είναι η επιβάρυνση που προκαλείται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, στο ανθρώπινο δυναμικό και τους διαθέσιμους πόρους του. Συνεπώς, η σκοπούμενη αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης στην επίμαχη κατηγορία υπηρετεί το επιτακτικό υγειονομικό συμφέρον όλων μας, ενώ λειτουργεί αποτρεπτικά για τη λήψη άλλων οριζόντιων περιορισμών των ελευθεριών μας (π.χ. lockdown). Εξάλλου, έχουν εξαντληθεί, πριν από τη θέσπιση της υποχρέωσης, τα περιθώρια της ενημέρωσης και τα εναλλακτικά και ηπιότερα μέτρα (π.χ. ελεγχόμενη πρόσβαση σε κλειστούς χώρους, εστίαση κ.ά.).

Η επιβολή του διοικητικού προστίμου των 100 ευρώ είναι αυτή που προσδίδει στη ρύθμιση τον γνήσια υποχρεωτικό της χαρακτήρα. Κοντολογίς, την καθιστά πλήρη και όχι ατελή κανόνα. Σηματοδοτεί την πραγματιστική επιλογή της Πολιτείας να υιοθετήσει, εκτός από το σύστημα των «κινήτρων-αντικινήτρων» για τον εμβολιασμό, εκείνο των άμεσων κυρώσεων. Μέχρι σήμερα, η συμμόρφωση είχε να κάνει με την προσωπική ή την κοινωνική μας ηθική ή την πίεση των έμμεσων περιορισμών (π.χ. στους  γιατρούς και τους νοσηλευτές με το μέτρο της αναστολής εργασίας). Η καθαρή δέσμευση που θεμελιώνει το πρόστιμο μας εισάγει πια στον σκληρό πυρήνα του δικαίου.

Αναδημοσίευση από ΤΑ ΝΕΑ, 1/12/2021.

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

thirteen − nine =