Tag Archives: άμεση δημοκρατία

Το αντιπροσωπευτικό σύστημα στη σκέψη του Αριστόβουλου Μάνεση και το αίτημα διεύρυνσης της δημοκρατικής του νομιμοποίησης

Χαράλαμπος Κουρουνδής, Διδάκτορας Νομικής ΑΠΘ, Μεταδιδακτορικός ερευνητής, ΣΕΠ ΕΑΠ

Η προσέγγιση του αντιπροσωπευτικού συστήματος από τον Αριστόβουλο Μάνεση δεν αποτελεί απλώς μια ιστορική συμβολή στο Συνταγματικό Δίκαιο. Η μέριμνά του για την κατά το δυνατόν ουσιαστικότερη και γνησιότερη αντιπροσώπευση των αντιπροσωπευομένων από τους αντιπροσώπους τους με κριτήριο τη μέγιστη δυνατή κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας, διατηρεί την προωθητική της δύναμη και στις μέρες μας. Το παρόν κείμενο εντάσσει τη σκέψη του Μάνεση στο ιστορικό, πολιτικό και νομικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκε για να αναδείξει τη διαχρονική σημασία της και να τη συνδέσει με τη σύγχρονη συζήτηση για τη δημοκρατική.

Η φενάκη της άμεσης δημοκρατίας και η φθορά της ευρωπαϊκής φιλελεύθερης δημοκρατίας

Ευάγγελος Βενιζέλος, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, καθηγητής συνταγματικού δικαίου ΑΠΘ, εισηγητής της πλειοψηφίας στην αναθεωρητική διαδικασία 1995-2001

Είναι πρόκληση το κόμμα που έχει την ευθύνη για τον απόλυτο ευτελισμό του θεσμού του δημοψηφίσματος τον Ιούλιο του 2015, να προτείνει τώρα ως βασική καινοτομία της αναθεώρησης του Συντάγματος τη συχνή και εύκολη πρόσβαση σε δημοψήφισμα! Το αυτοακυρωμένο δημοψήφισμα του 2015,  που οι εμπνευστές του το αγνόησαν  την επομένη της διεξαγωγής του, προκηρύχθηκε και… Read More »

Θεσμοί άμεσης δημοκρατίας (επίλογος στο βιβλιο Β. Τσεβρένη)

Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, Νομική Σχολή ΑΠΘ

Επιλογικό σημείωμα στο βιβλίο του Βασίλειου Τσεβρένη «Θεσμοί άμεσης δημοκρατίας στον ευρωπαϊκό χώρο- Προβλήματα και Προοπτικές» Η στόχευση της μελέτης Ο Δρ.Ν. κ Βασίλειος Τσεβρένης επιχειρεί στην ανά χείρας μελέτη του να συνδέσει δύο πολύ ενδιαφέροντα φαινόμενα: την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με τον, όπως τον ονομάζει «δημοψηφισματικό οίστρο» στον ευρωπαϊκό χώρο και συγκεκριμένα στα κράτη μέλη… Read More »

Παρανοήσεις και στρεβλώσεις για την “άμεση δημοκρατία”

Γιώργος Σωτηρέλης, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Όπως είναι γνωστό, η πρόσφατη εξαγγελία του πρωθυπουργού για συνταγματική αναθεώρηση περιλαμβάνει ειδικό κεφάλαιο για την "ενίσχυση των θεσμών άμεσης δημοκρατίας". Οι συγκεκριμένες προτάσεις έχουν αρκετά θετικά στοιχεία αλλά η όλη προσέγγιση του θέματος είναι προδήλως προβληματική, τόσο ως προς την χρησιμοποιούμενη ορολογία, η οποία οδηγεί αναπόφευκτα σε παρανοήσεις, όσο και ως προς την ουσία,… Read More »

Λίνα Παπαδοπούλου, Θεσμοί “άμεσης δημοκρατίας” στο Σύνταγμα, Αθήνα: Ευρασία 2014

Αντικείμενο της μονογραφίας είναι οι θεσμοί ‘άμεσης ή λαϊκής νομοθεσίας’, κατά την ορολογία του Αλέξανδρου Σβώλου, ιδίως το δημοψήφισμα και η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία. Το βιβλίο δομείται σε πέντε κεφάλαια: Στο πρώτο κεφάλαιο με τίτλο «Συνταγματική θεωρία» εξετάζεται η σχέση των θεσμών αυτών με την αντιπροσωπευτική και συνταγματική δημοκρατία. Το δεύτερο κεφάλαιο ρίχνει μια συγκριτική… Read More »

Μορφές ‘άμεσης νομοθεσίας’: Δημοψήφισμα και λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία

Λίνα Παπαδοπούλου, Επ. Καθ. Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ,
(Αναδημοσίευση από το συλλογικό τόμο ΙΣΤΑΜΕ «Ανδρέας Παπανδρέου», «Η πρόκληση της Αναθεώρησης του Συντάγματος», εκδ. Σάκκουλα 2013)

H αναθεώρηση της συνταγματικής κατάστρωσης του δημοψηφίσματος και η εισαγωγή της λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας μπορούν να συμβάλουν στην αναζωογόνηση της αντιπροσώπευσης, όχι όμως και στην αντικατάστασή της και δεν θα μπορούσαν να άρουν τα εγγενή αλλά και επίκτητα μειονεκτήματά της που πρέπει να αντιμετωπιστούν αυτόνομα. Επιπλέον, πρέπει να σχεδιαστούν με ασφαλιστικές δικλείδες έναντι πιθανών καταχρήσεων… Read More »

Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος, Καστοριάδης και σύγχρονη πολιτική θεωρία, Ευρασία 2010

(Κριτική: Βασίλης Μπογιατζής, Δρ Φιλοσοφίας)

Η μελέτη έχει ως αφετηρία τη σύγκριση της κοινοβουλευτικής με την άμεση δημοκρατία, με δεδομένη τη θέση του φιλοσόφου, Κορνήλιου Καστοριάδη, υπέρ της άμεσης δημοκρατίας και τη στάση του απέναντι στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, τις οποίες χαρακτηρίζει ως ‘φιλελεύθερες ολιγαρχίες’. Εξετάζεται, κατόπιν, η σημασία του έργου του για τη σύγχρονη πολιτική θεωρία (τον πολιτικό φιλελευθερισμό, τον… Read More »

Επανεξετάζοντας την αμεσότητα του δημοψηφίσματος στη θεωρία και την πράξη

Χριστίνα Ακριβοπούλου, Δ.Ν. Δικηγόρος, Ειδική Επιστήμονας ΔΠΘ, ΣΕΠ ΕΑΠ. Νίκος Γαρυπίδης, Δ.Μ.Ε. Ιστορίας και Φιλοσοφίας του Δικαίου ΑΠΘ, EALT Brussels

Στο πρώτο μέρος της μελέτης, εξετάζεται η ‘αρχιτεκτονική’ των δημοψηφισμάτων με αφορμή τον ‘Κώδικα Βέλτιστης Πρακτικής για τα Δημοψηφίσματα’ της Επιτροπής της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ειδικότερα, οι επιμέρους ρυθμίσεις του διεθνούς σημασίας αυτού κειμένου αναλύονται μέσα από την προοπτική των δυο βασικών δημοκρατικών συνιστωσών, της προστασίας της ισότητας και της αυτονομίας κατά την ενάσκηση των πολιτικών ελευθεριών και της δημοκρατικής συμμετοχής. Στο πλαίσιο του πρώτου αυτού μέρους, τα συμπεράσματα και οι αρχές που απορρέουν από τον ‘Κώδικα’ της Επιτροπής της Βενετίας συνιστούν τη βάση για μια κριτική προσέγγιση των ρυθμίσεων του Ν. 4023/2011 για τη ‘Διεύρυνση της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας με τη διενέργεια δημοψηφίσματος’. Στο δεύτερο μέρος, αναλύεται ο θεσμός των δημοψηφισμάτων από μια θεωρητική σκοπιά. Έτσι, καταρχήν τα δημοψηφίσματα εξετάζονται στην ιστορική τους διαδρομή και σε συγκριτικό πλαίσιο, ενώ σε ένα δεύτερο επίπεδο επιχειρείται μια ταξινόμησή τους με άξονα τη δεσμευτικότητα, τη στόχευση και τη θεματολογία τους. Περαιτέρω, υποστηρίζεται η άποψη ότι τα δημοψηφίσματα συνιστούν στην πραγματικότητα θεσμό άμεσης συμμετοχής και όχι άμεσης δημοκρατίας, ενώ τέλος γίνεται μια κριτική ανάλυση της λειτουργίας των δημοψηφισμάτων στη δημοκρατική λήψη αποφάσεων από τη σκοπιά της αυτοκυβέρνησης και της διαβούλευσης. Κεντρικό συμπέρασμα της ανάλυσης που επιχειρείται είναι ότι τα δημοψηφίσματα είναι δυνατόν να αποτελέσουν τη βάση για μια αναζωογόνηση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, εφόσον λειτουργήσουν σε ένα πλαίσιο διαλόγου, πληροφόρησης, ελέγχου, ανταλλαγής ιδεών, ενεργητικής και ουσιαστικής συμμετοχής των πολιτών στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων.

Άμεση ή άχρηστη;

Κώστας Μποτόπουλος, Δρ.Ν., Συνταγματολόγος, Διδάσκων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Η σχεδιαζόμενη εισαγωγή με σχέδιο νόμου γενικών κανόνων για τη διεξαγωγή των προβλεπόμενων στο άρθρο 44 παρ. 2 του Συντάγματος δημοψηφισμάτων έχει μικρή προστιθέμενη αξία, ενώ η μόνη καινοφανής ρύθμιση παρουσιάζει και προβλήματα συνταγματικότητας